Archeologia nie potrafiła, mimo intensywnych badań, odpowiedzieć na pytanie, skąd przybyli Polacy lub czy ewentualnie byli ludnością rodzimą na zamieszkanym obecnie obszarze. To ostatnie przypuszczenie odpowiada odwiecznemu przekonaniu Polaków i było w ostatnich czasach reprezentowane głównie przez archeologa Józefa Kostrzewskiego (zm. 1969) - Jednakże w ciągu tysiąca lat między rokiem 500 przed i po Chrystusie obszar ten był prawie pusty. W atmosferze sporu z Niemcami o pierwszeństwo zasiedlenia Polski w celu uzasadnienia aktualnych granic i politycznych roszczeń Kostrzewski sformułował twierdzenie o rzekomo prasłowiańskim charakterze ludności mieszkającej tu poprzednio, a należącej do dość wysokiej archeologicznej tzw. kultury łużyckiej. Odkrytą w 1933 r. osadę w Biskupinie pokazywano jako prasłowiańską, mimo że o etnicznym charakterze ludności kultury łużyckiej nic nie wiadomo. Nauka rosyjska i zachodnioeuropejska wraz z niemiecką, jak również niektórzy uczeni polscy, np. Józef Rostafiński (zm. 1928), Jan Rozwa-dowski (zm. 1935) i Kazimierz Moszyński (zm. 1959), twierdziła, że Słowianie wraz z Bałtami (tzn. dzisiejszymi Litwinami i Łotyszami oraz wygasłymi już Ja-ćwingami i Prusami), mając swoją kolebkę na wschód od średniego biegu Dniepru i w dorzeczu Prypeci lub bardziej na południe, stanowili najpóźniej-szą z indoeuropejskich fal osadniczych. Moszyński twierdził nawet, że język prasłowiański był bardziej pokrewny azjatyckim odłamom rodziny indoeuro-pejskiej niż zachodnioeuropejskim (czego dowodzą m.in. wyrazy: bóg, raj, święty). Na obszarze Polski Słowianie mieli zjawić się ze Wschodu dopiero w VI w. naszej ery.