SYZYFOWE PRACE : Lata 90-te XIX wieku w Królestwie Polskim to okres wzmożonej rusyfikacji. Marcin, syn szlachcica, daje się wciągnąć przez nauczycieli i dyrekcję gimnazjum w "naukową" działalność propagującą ideę panslawizmu - ukrytą formę rusyfikacji. Swoje zniewolenie dostrzega dopiero w atmosferze działań patriotycznych inspirowanych przez nowego kolegę, Bernarda Zygiera, wyrzuconego ze szkoły w Warszawie za działalność w konspiracyjnych kołach młodzieżowych. Swoistym kontrapunktem dla dziejów Borowicza jest historia drugiego bohatera powieści i filmu - Andrzeja Radka, chłopskiego syna, który z uporem zdobywa wiedzę. Zdarzenia, w których chłopcy wzajemnie sobie pomagają, stają się początkiem ich przyjaźni.W "Syzyfowych pracach" nie brak też wątku pierwszej miłości. Marcin zakochuje się w pięknej pensjonarce - Birucie. Po maturze ich uczucie wystawione jest na ciężką próbę - okazuje się, że dziewczyna wraz z całą rodziną wyjechała w głąb Rosji. KAMIEŁ NA KAMIENIU : Główny bohater filmu Szymon Pietruszka traktuje życie jak wielką przygodę - z jednej strony jest cyniczny, zdrugiej zaś kieruje się swoiście pojętym poczuciem honoru. W młodości zabijaka i uwodziciel, w czasie wojny jest przypadkowym bohaterem. Po wojnie zostaje urzędnikiem, traci radość życia i zaprzepaszcza ostatnią szansę swojego życia, jaką jest spóźniona, ale chyba po raz pierwszy prawdziwa miłość. Okaleczony w wypadku samochodowym postanawia dokonać czegoś sensownego: decyduje się zbudować grobowiec dla całej swojej, rozproszonej po świecie rodziny. Los Szymona podporządkowany jest Michałowi, jego starszemu bratu. Michał, najzdolniejszy z czterech braci Pietruszków, jeszcze przed wojną wyjechał do miasta, gdzie najpierw terminował u krawca, by w końcu zetknąć się w jakiejś fabryce z lewicową ideologią. Do rodzinnej wsi powrócił dopiero po wojnie w luksusowym, dygnitarskim samochodzie, przywożąc mnóstwo prezentów. Wkrótce jednak znowu wyjechał, by pojawić się po kilku latach - tym razem bez pieniędzy, pogrążony w apatii, niemal obłędzie.