Tom składa się z dwóch woluminów: w pierwszym zgromadzone są wszystkie wydane przez Kolberga w latach 1842-49 i 1862 pozycje zawierające melodie ludowe z akompaniamentem fortepianu, w drugim wszystkie zachowane rękopisy w takim samym opracowaniu lub ułożone na sam fortepian. Materiał zawarty w obu częściach reprezentuje wczesny etap zainteresowania Kolberga folklorem, czego wyrazem jest właśnie znamienne dla owych lat opracowanie melodii ludowych. Najwcześniejsze publikacje Pieśni ludu polskiego, drukowane u Żupańskiego w Poznaniu i w leszczyńskim czasopiśmie ,,Przyjaciel Ludu`, stanowić miały dopełnienie ukazujących się wówczas zbiorów tekstów pieśni nie zawierających melodii w ogóle lub posiadających niewielką ich liczbę. Pieśni wydane przez Żupańskiego i Pieśni ludowe do śpiewu, niezależnie od swoich walorów dokumentu, służyć mogły również spopularyzowaniu muzyki ludowej, gdyż wydawane były jako muzykalia. Pozostałe materiały, szczególnie opatrzone opisami zwyczajów i obrzędów, mają wyraźniej dokumentacyjny charakter. Nieomal wszystkie zapisy melodii znajdujące się w tomie (w liczbie 635) pochodzą z własnych badań Kolberga, wyjątek stanowią trzy melodie litewskie, zaczerpnięte z prac F. Zatorskiego (nr 228, 229) i K. Brzozowskiego (nr 230). Na końcu tomu zamieszczono ogłoszenia o wydaniu Pieśni ludu polskiego i Pieśni ludowych do śpiewu oraz recenzje M.A. Szulca i K. Libelta, nadto indeksy i wykaz źródeł drukowanych i rękopiśmiennych, uwzględniający odesłania do odpowiednich zapisów w tomach regionalnych.