Publikacja stanowi pierwszą część podręcznika dla studentów socjologii oraz tych adeptów innych nauk społecznych, którzy w swej pracy naukowej zamierzają posługiwać się metodami badań wypracowanymi w ostatnich dziesięcioleciach rozwoju tzw. Empirycznej socjologii.

Wstęp Rozdział pierwszy. Zjawiska i procesy społeczne 1.Kłopoty z przedmiotem i zakresem socjologii 2.Dwa sposoby patrzenia na ludzi i ludzkie zbiorowości 3.Rozumienie zjawisk społecznych a problem metodologicznej odrębności humanistyki 4.Przedmioty świata pozaludzkiego w oczach socjologa 5.Zmienne charakteryzujące jednostki ludzkie w badaniach spo­łecznych 1.Zbiorowości .ludzkie jako przedmiot zainteresowania socjolo­gów. Różnorodności znaczeniowe terminu „grupa” 2.Cechy zbiorowości ludzkich a cechy jednostek 3.Cechy strukturalne zbiorowości 4.Dwa sposoby patrzenia na zjawiska kultury 5.Cechy przekrojowe zbiorowości ludzkich a dynamicznie podęte zdarzenia i .procesy w nich zachodzące Rozdział drugi. Pojęcia i wskaźniki 1.Terminy i pojęcia języka socjologii 2.Nazwy jednostkowe i ogólne, uniwersalne i historyczne 3.Definiowanie pojęć 4.Definicje cząstkowe i definicje probabilistyczne 5.Pojęcia syndromatyczne a modele teoretyczne zjawisk 6.Zmienne jakościowe i ilościowe 7.Klasyfikacje i typologie 8.Własności obserwowalne, cechy dyspozycyjne i inferowane „zmienne ukryte” w treści pojęć socjologicznych 9.Rodzaje wskaźników w badaniach społecznych 10. Zachowania, wypowiedzi i przedmioty materialne jako wskaź­niki zmiennych socjologicznych 11. Pozaformalne kryteria przydatności pojęć socjologicznych 12. Terminy zabarwione emocjonalnie w aparaturze pojęciowej socjologii Rozdział trzeci. Rodzaje twierdzeń 1.Stopień ogólności twierdzeń 2.Liczbowe charakterystyki populacji; częstości względne zja­wisk i statystyczne zależności między zmiennymi 3.Twierdzenia probabilistyczne 4. Relacje czasowo-przestrzenne i inne relacje strukturalne mię­dzy elementami zbiorów 5. Tezy przyczynowe a tezy o współistnieniu bądź następstwie zdarzeń 6. Rodzaje związków przyczynowych między zmiennymi dycho­tomicznymi 7. Związki między zmiennymi ilośc2owymi a zmiennymi jako­ściowymi 8. Związki funkcyjne dwóch zmiennych ilościowych 9. Zależności wielozmiennowe zmiennych ilościowych 10. Typ zmiennej a charakter tezy o zależnościach cech mierzal­nych 11. Rodzaje twierdzeń o dynamice procesów społecznych 12. Zdania eliptyczne w naukach społecznych 13.Twierdzenia tauta1ogiczne 14.Tezy empiryczne a sądy wartościujące o rzeczywistości spo­łecznej Rozdział czwarty. Sformułowanie problematyki badań 1.Społeczna i naukowa geneza problemów badawczych 2.Przedmiot badania a problem badawczy 3.Rodzaje pytań. Problem a hipoteza 4.Zjawiska badane jako przedmiot zainteresowań i jako próba szerszej klasy zjawisk 5. Rodzaje badań o intencji „historycznej” 6. Precyzowanie problemu badawczego a zwiad badawczy 7. Wybór metod badania i ostateczna operacjonalizacja problemu Założenia badawcze Rozdział piąty. Uzasadnianie twierdzeń; empiryczna kontrola hipotez 1.Rola sądów spostrzeżeniowych w uzasadnianiu twierdzeń nauk empirycznych 2.Zdania jednostkowe a indukcyjne uzasadnianie zdań ogólnych 3.Reguły indukcji eliminacyjnej 4.Eksperymentalna kontrola, zmiennych niezależnych a weryfi­kacja hipotez przyczynowych 5.Statystyczne bądź historyczne konsekwencje zależności wa­runkowych 6.Kłopoty z weryfikacją ogólnych praw społecznych i zastępcze funkcje współrzędnych czasowo-przestrzennych 7.Genetyczna determinacja prawidłowości socjo1ogicanyeh 8.Badania eksperymentalne a nieeksperymentalne metody we­ryfikacji hipotez przyczynowych 9.Uogólnianie wniosków a problem reprezentatywności próby 10. Zasady wnioskowania statystycznego 11. Wpływ wiedzy uprzedniej na interpretację wyników badania Rozdział szósty. Wyjaśnianie zdarzeń 1. Ogólny schemat wyjaśniania 2. Wyjaśnianie zdarzeń i ich zbiorów przez twierdzenia staty­styczne 3. Wyjaśnienia niekompletne 4. Wyjaśnienia hipotetyczne 5. Wyjaśnianie zachowań ludzkich przez ich motywy 6. Prawa „matrycowe” w wyjaśnianiu ludzkich zachowań 7. Wyjaśnienia genetyczne 8. Wyjaśnienia teleologiczne 9. Wyjaśnienia konkurencyjne a wyjaśnienia komplementarne Rozdział siódmy. Budowa teorii 1.Różne znaczenia terminu „teoria” 2.Systematyzacja przedmiotowa; systematyzacja typologiczna a inwentarze twierdzeń teoretycznych 3.Czynnikowa systematyzacja ogółu przyczyn tego samego skutku 4.Hipotetyczne „zmienne ukryte” w systematyzacji łańcuchów przyczynowych 5.Podejście funkcjonalne 6.Teorie zaksjomatyzowane 7.Prosta systematyzacja dedukcyjna 8.Redukcja praw do bardziej elementarnych praw 9.Modele teoretyczne zjawisk i procesów społecznych Rozdział ósmy. Przewidywanie zdarzeń a praktyczne zasto­sowania wyników badań 1.Prosty i złożony schemat przewidywania 2.Przewidywania probabilistyczne i przewidywania warunkowe 3.Wiedza o strukturze i kulturze zbiorowości w procesie przewidywania zachowań 4.Przewidywanie zachowań na podstawże zamiarów, planów i postaw wobec przyszłości 5.Prognozy samorealizujące się 6.Ekstrapolacja trendów 7.Prognozy długofalowe 8.Istota badań socjologicznych w ujawnianiu i diagnozie proble­mów społecznych 9.Wiedza teoretyczna i wiedza diagnostyczna w socjotechnice 10. Manipulacja zmiennymi socjologicznymi w inżynierii społecz­nej 11. Empiryczna ocena skutków działań praktycznych 12. Niektóre problemy związane z praktycznymi zastosowaniami badań socjologicznych 13. Badania stosowane a socjologia poszczególnych dziedzin ży­cia społecznego