Główną treść pracy stanowi prezentacja funkcjonujących obecnie w Polsce najważniejszych instytucji opieki, wychowania i pomocy, opisanych zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami prawnymi oraz najnowszymi wynikami badań i analiz źródłowych. Prezentowane formy zostały podzielone na kilka grup. Pierwszą stanowią placówki opieki i pomocy rodzinie o charakterze uzupełniającym, wspierającym i interwencyjnym. Druga grupa to formy opieki nad dziećmi i młodzieżą, podejmujące zarówno opiekę dzienną, jak i całodobową, a mające charakter opiekuńczy, socjalizacyjny i resocjalizacyjny. W ostatniej grupie przedstawione zostały placówki opieki nad ludźmi starymi i niepełnosprawnymi. Praca dotyczy pedagogiki, a więc adresowana jest przede wszystkim do studentów pedagogiki o specjalności pedagogika społeczna, opiekuńcza, praca socjalna, resocjalizacja oraz do nauczycieli akademickich prowadzących przedmioty metodyczne z zakresu wymienionych specjalności. Może być także przydatna studentom innych kierunków z obszaru nauk społecznych oraz praktykom - wychowawcom, pracownikom socjalnym, kuratorom sądowym.

Wstęp * * Część I - Formy opieki i pomocy rodzinie * Rozdział I- Instytucje uzupełniające funkcje rodziny * 1. Żłobek (Alicja Kurcz) * 2. Przedszkole (Alicja Kurcz) * 3. Szkoła jako środowisko opiekuńczo-wychowawcze(Anna Weissbrot-Koziarska) * 4. Internat i bursa (Beata Zięba-Kołodziej) * 5. Animacja kulturalna i społeczno-wychowawcza(Jan Zebrowski) * 5. Centrum informacji zawodowej (Beata Świątek) * Rozdział II - Instytucje wsparcia * 1. Powiatowe centrum pomocy rodzinie (Alicja Kurcz) * 2. Ośrodek pomocy społecznej (Piotr Sikora) * 3. Poradnie rodzinne (Danuta Kowalczyk) * 4. Poradnie psychologiczno-pedagogiczne (Danuta Kowalczyk) * Rozdział III - Instytucje interwencji kryzysowej * 1. Ośrodek interwencji kryzysowej (Barbara Juszczak) * 2. Dom dla matki i dziecka (Ewa Bogdańska) * 3. System wsparcia osób bezdomnych(Adrian Matuszczyk) * Część II - Formy opieki nad dziećmi i młodzieżą * Rozdział I - Placówki wsparcia dziennego * 1. Świetlica środowiskowa (Iwona Dąbrowska-Jabłońska) * 2. Świetlica socjoterapeutyczna (Anna Róg) * 3. Ognisko wychowawcze (Renata Stojecka-Zuber) * 4. Warsztaty terapii zajęciowej (Wiesław Sikorski) * Rozdział II - Rodzinne formy opieki * 1. Rodzina adopcyjna (Alicja Kalus) * 2. Rodzina zastępcza (Sylwia Badora) * Rozdział III - Placówki opiekuńczo-wychowawcze typu interwencyjnego * 1. Pogotowie opiekuńcze (Józefa Brągiel) * 2. Policyjna izba dziecka (Anna Wawrzczak-Gazda) * Rozdział IV - Placówki opiekuńczo-wychowawcze typu rodzinnego * 1. Rodzinny dom dziecka (Sylwia Badora) * 2. Wioska dziecięca (Anna Róg) * Rozdział V - Placówki opiekuńczo-wychowawcze typu socjalizacyjnego * 1. Dom dziecka (Sylwia Badora) * 2. Placówka wielofunkcyjna (Barbara Czeredrecka, Anna Róg) * 3. Ochotnicze hufce pracy (Anna Glińska-Lachowicz) * Rozdział VI - Formy opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym i chorym * 1. Ośrodki szkolno-wychowawcze (Beata Górnicka) * 2. Ośrodek rehabilitacyjno-wychowawczy dla dzieci uzależnionych(Elena Karpuszenko) * 3. Szkoła przyszpitalna (Jolanta Zarczyńska-Hyla) * Rozdział VII - Placówki opiekuńczo-wychowawcze typu resocjalizacyjnego * 1. Młodzieżowy ośrodek wychowawczy (Irena 1bludrecka) * 2. Schronisko dla nieletnich (Irena Mudrecka) * 3. Zakład poprawczy (Irena Mudrecka) * 4. Rodzinny kurator sądowy (Irena Mudrecka) * 5. Ośrodek rehabilitacyjno-readaptacyjny dla uzależnionych (Piotr Sasin) * Część III - Formy opieki nad ludźmi starymi i niepełnosprawnymi * Rozdział I - Formy kreacyjne * 1. Uniwersytet trzeciego wieku (Elżbieta Trafiałek) * 2. Biblioteka terapeutyczna (Nionika Noszczyk) * Rozdział II - Formy wsparcia i opieki * 1. Ośrodki wsparcia dziennego (Piotr Sikora) * 2. Dom pomocy społecznej (Piotr Sikora) * 3. Hospicjum (Przemysław Kaniok) * Wykaz autorów * Bibliografia wybranych opracowań wydanych po 2000 roku