WSTĘP: Podobno wystarczy przeczytać kilka książek na dany temat, by zrozumieć, o co chodzi w danej dziedzinie nauki. Trudność polega na tym, które to mają być książki. W wielkiej liczbie prac z dziedziny metodologii, w większym lub mniejszym stopniu, dotyczących nauk społecznych można wskazać - z konieczności - te, które zdaniem autora tej książki mogą pomóc w konstruowaniu własnych rozwiązań metodologicznych w procesie badawczym. Zwracam uwagę na to, jak można zorganizować badania nad stawianymi problemami w naukach społecznych. Od czego zacząć, co jest wcześniejsze w procesie badawczym, a co można wykonać później. Jak się posługiwać literaturą, która dotyczy obranej przez siebie lub zalecanej przez promotora problematyki. Jakiej "natury" jest problem, której z dziedzin nauk społecznych dotyczy, a może dotyczy dwóch, trzech dziedzin, jak np. socjopedagogiczne uwarunkowania zaobserwowanego zjawiska. Czy ma ono uwarunkowania konwergentne czy dywergentne, a może są to psychosomatyczne korelaty internalizacji norm kulturowych itd. W tej pracy można także znaleźć wiele rozwiązań metodologicznych - dotyczących analizy i interpretacji danych empirycznych. Każdej interpretacji danych towarzyszy model. Bez tego nie dałoby się porównywać danych, które z natury są niejednorodne. Oddzielnym problemem jest spojrzenie na istniejące zjawiska w rzeczywistości społecznej, którą tworzą ludzie w licznych skomplikowanych interakcjach. Rezultatem tych interakcji jest dostrzegana przez badającego problematyka badawcza. Niekiedy wystarczy nowe spojrzenie na zjawiska, które żywo przypominają inne już rozpoznane przez naukę. Tak powstała memetyka, podobnie i ekonofizyka jako interesujące obszary ludzkiego poznania. Zadaniem naszym nie jest wgłębianie się w te dziedziny wiedzy. Cel jest skromniejszy: myślenie o zjawiskach w kategoriach metodologicznych, w kategoriach związków pojęć opisujących obserwowane zdarzenia, procesy, fakty.