Arteterapia. Narodziny idei, ewolucja teorii, rozwój praktyki należy do opracowań naukowych, na które rynek wydawniczy czekać winien z niecierpliwością. Brak jest bowiem w Polsce zwartych opracowań naukowych pozwalających wprowadzić czytelnika (mam tu na myśli pracowników naukowych zajmujących się arteterapią i kulturoterapią oraz studentów w wiedzę teoretyczną i praktyczną z zakresu arteterapii, a także kulturoterapii. Wartość poznawcza ww. opracowania jest nie do przecenienia. Autorka z racji pełnionych funkcji w międzynarodowych stowarzyszeniach(EMTC i ECArTE), zajmujących się arteterapią, ma znakomity dostęp nie tylko do osób zajmujących się profesjonalnie arteterapią, ale także do literatury przedmiotu dostarczającej wielu idei i faktów o znaczeniu historycznym, również faktów związanych z wynikami najnowszych badań z kulturoterapii, w tym arteterapii.( ) Wita Szulc potrafi umiejętnie korzystać ze źródeł wskazu jących, iż sztuka, tkwiące w niej wartości, w zależności od potrzeb i możliwości pacjenta-podopiecznego, należą do środków leczniczych bądź wspomagających leczenie farmakologiczne czy psychologiczne. [Prof. APS dr hab. Tomasz Rudowski]

Rozdział 1. Arteterapia czy kulturoterapia? Obszar semantyczny obu terminów * - Pojęcie i definicja kulturoterapii * - Klasyfikacja i nazewnictwo form terapii przez sztukę zawarte w pojęciu kulturoterapii * - Kulturoterapia w koncepcji Krzysztofa Sameli * - Funkcjonowanie terminów: "kulturoterapia", "kulterapia", "arsterapia", "artterapia" w piśmiennictwie polskim i zagranicznym * - Kultura terapii * - Kulturoterapia jako zorganizowana aktywność kulturalna prowadzona w instytucjach lecznictwa zamkniętego oraz w domach opieki * - "Sztuka w szpitalu" - koncepcja polska i amerykańska * - Podstawy teoretyczne kulturoterapii. Itinerarium rozwoju koncepcji * - Sztuka w medycynie * - Prowadzący kulturoterapię, czyli kulturoterapeuta * - Kulturoterapia w obszarze pedagogiki czasu wolnego * - Rekreacja: antyczne korzenie - współczesne formy * - Kulturotechnika, kulturoterapia i arteterapia * - Kulturoterapia jako forma zaspokajania potrzeb ludzkich * - Formy zorganizowanej aktywności kulturalnej i tworzenie sytuacji kulturoterapeutycznych Milieu jako element kulturoterapii * - Holistyczne podejście do człowieka jako podstawa sformułowania celów kulturoterapii. Pojęcie holizmu * - Pojęcie jakości życia w koncepcji kulturoterapii * - Pojęcie zdrowia w koncepcji kulturoterapii * - Psychosomatyka w perspektywie kulturowej * - Kulturoterapia jako arteterapia. Dlaczego i do czego w terapii wykorzystuje się sztukę? Czym jest sztuka? * - Inspiracje antyczne w koncepcjach kulturoterapii i arteterapii * - Typologia odbiorców sztuki i przeżyć estetycznych uwzględniona przy planowaniu kulturoterapii * - Kulturoterapia a pielęgniarstwo * - Teorie przeżycia estetycznego w koncepcji kulturoterapii * - Model kulturoterapii uwzględniający terapię przez sztukę. Podstawy teoretyczne przyjętych założeń realizacyjnych * - Czas, miejsce i formy realizacji projektu * - Weryfikacja modelu kulturoterapii. Kulturoterapia a jakość życia * - Badania jakościowe prowadzone w oparciu o teorię ugruntowaną * - Wzory uczestnictwa w kulturze reprezentowane przez pacjentów a uczestnictwo w zajęciach kulturoterapeutycznych * - Refleksje na temat "oświatoterapii", czyli zajęć kulturoterapeutycznych o charakterze edukacyjnym * - Wykorzystanie w kulturoterapii przyciągającej siły sztuki - sztuka jako przynęta * - Możliwa zmiana opcji teoretycznej. Kulturoterapia jako forma animacji społeczno-kulturalnej * Rozdział 2. Fenomen arteterapii. Terapia sztuką czy sztuka w terapii? * - Zakres pojęcia i definicje arteterapii przyjęte w Polsce * - Funkcje i formy arteterapii * - Pierwsza polska definicja arteterapii i kulturoterapii w ocenie prof. dr Diane Waller * - Arteterapia jako forma terapii zajęciowej * - Arteterapia w ujęciu aksjologiczno-psychologicznym. Koncepcja Tomasza Rudowskiego * - Arteterapia jako proces twórczy * - Arteterapia jako terapia przez kreację artystyczną. Koncepcja Eugeniusza Józefowskiego * - Strategia intersemiotycznego i polisensorycznego wsparcia dzieci o obniżonej sprawności intelektualnej. Koncepcja Katarzyny Krasoń i Beaty Mazepy-Domagały * - Definicje, teorie i kierunki arteterapii według autorów amerykańskich i zachodnioeuropejskich * - Kierunki arteterapii * - Terapie ekspresyjne, kreatywne i Arteterapia Skoncentrowana na Osobie * - Psychologia indywidualna Adlera i arteterapia * - Psychologia Gestalt i fenomenologia w arteterapii * - Podejście humanistyczne - filozofia C.R. Rogera * - Uzdrawiające właściwości sztuki jako podstawa skuteczności arteterapii * - Logoterapia, inaczej analiza egzystencjalna w ramach arteterapii * - Definicja i rozumienie pojęcia arteterapia w publikacjach ECArTE * - Arteterapia a idea wychowania przez sztukę * - Różnica między edukacją artystyczną a arteterapią * - Arteterapia jako nauka. Metodologia badań naukowych w arteterapii * - Paradygmat arteterapii * - Arteterapia i pozytywistyczny model badań naukowych * - Rola badacza w badaniach ilościowych i jakościowych * - Przedmiot badań w arteterapii * - Arteterapia i badania jakościowe * - Różne odmiany arteterapii * - Medycyna paliatywna i sztuka * - Terapeutyczna moc słowa * - Terapia reminiscencyjna i oglądanie zdjęć w opiece paliatywnej * - Oglądanie obrazów ze szpitalnej arteteki * - Opieka duszpasterska * - Edukacja opiekunów w zakresie arteterapii paliatywnej. Poznawanie i kontemplowanie dzieł sztuki jako kształcenie wrażliwości zawodowej i zdolności do empatii * - Muzyka w opiece paliatywnej * - Problem efektywności terapii paliatywnej * Rozdział 3. Muzykoterapia - najdoskonalsza forma terapii przez sztukę * - Filozoficzne spojrzenie na muzykoterapię * - Wkład polskich badaczy do rozwoju nauki o muzykoterapii * - Terapia dzieci jako drugi po psychiatrii główny obszar zainteresowań polskiej muzykoterapii * - Muzykoterapia w krajach Europy Zachodniej z uwzględnieniem wpływów amerykańskich i jej recepcja w Polsce. Teorie konstytuujące różne koncepcje muzykoterapii * - Definiowanie i definicje muzykoterapii * - Definicja muzykoterapii Kennetha Bruschia * - Badania naukowe w muzykoterapii - ilościowe czy jakościowe? * - Muzykoterapia a pozytywistyczny model badań naukowych * - Muzykoterapia oparta na dowodzie (EBMT) * - Popularność metodologii pozytywistycznej * - Zjawisko doświadczania muzykoterapii * - Model badań jakościowych w muzykoterapii * - Opis i wyniki badań jakościowych nad procesem (przebiegiem) muzykoterapii * - Koncepcje muzykoterapii odwołujące się do pojęć zdrowia i jakości życia * - Muzykoterapia jako wysiłki zmierzające do wzrostu możliwości działania * - Muzykoterapia a zdrowie, kultura i styl życia * - Muzyka a jakość życia. Muzykoterapia holistyczna * - Źródła zdrowia, tożsamość i jakość życia w teoriach Antonowskiego i Ruuda * - Rola muzyki w budzeniu świadomości uczuć * - Aktywizacja za pomocą muzyki * - Jakość życia a tożsamość człowieka * - Poczucie przynależności * - Znaczenie i koherencja * - Wiodące modele i współczesne kierunki muzykoterapii * - Kierowanie wyobraźnią za pomocą muzyki - Guided Imagery and Music (GIM) * - Muzykoterapia analityczna * - Muzykoterapia kreatywna, inaczej Nordoff-Robbins Music Therapy (1973) * - Muzykoterapia humanistyczna * - Muzykoterapia skoncentrowana na kulturze (Culture Centered Music Therapy) * - Muzykoterapia jako Empowerment * - Filozofia empowerment w działalności instytucji kultury * - Meloterapia * - Choreoterapia * Rozdział 4. Biblioterapia. Odmiana arteterapii czy forma doradztwa? * - Wprowadzenie * - Definicje biblioterapii * - Informacje historyczne. Powrót do źródeł * - Biblioterapia jako szczególna forma pracy bibliotekarza z czytelnikiem. Modele biblioterapii * - Materiały biblioteczne przeznaczone do biblioterapii * - Lider (przewodnik) procesu biblioterapii * - Bibliotekarz w zespole interdyscyplinarnym * - Zasady obowiązujące w biblioterapii * - Książki wykorzystane do biblioterapii * - Biblioterapia jako nauka * - Biblioterapia jako forma pracy bibliotekarskiej w perspektywie historycznej * - Zastosowanie biblioterapii * - Hipotetyczny mechanizm oddziaływania biblioterapii * - Skuteczność biblioterapii * - Społeczna użyteczność biblioterpii * - Biblioterapia w szkołach * - Umiejętność doboru lektur dla celów biblioterapeutycznych * - Problem efektywności biblioterapii. Narzędzia do badania efektów kształcenia w zakresie biblioterapii * - Tradycje i pionierzy biblioterapii w Polsce. "Polska szkoła biblioterapii" * - Dwa obszary zainteresowań biblioterapią * - Bajkoterapia * - Trzeci nurt biblioterapii: pisanie narracyjne * - Jednak arteterapia * Rozdział 5. Poezjoterapia. Słowa między muzyką a obrazem * - Własna (autorska) metodyka poezjoterapii * - Metafory w poezjoterapii * - Lider w poezjoterapii, czyli wierszowany dialog * - Poezjoterapia w postaci recenzji * Rozdział 6. Foto(grafo)terapia. Zdjęcia z rodzinnego albumu * - Wprowadzenie * - Zasady fotografoterapii * - Czym jest zdjęcie? * - Kartka z rodzinnego albumu. Wątek autobiograficzny * - Zdjęcia wyjątkowe, mające szczególne znaczenie dla ich posiadaczy * - Pokazywanie zdjęć i opowiadanie o nich jako terapia * - Fotografoterapia osób z fizycznymi deformacjami * - Pamięć chwil szczęśliwych i dzielenie się dobrymi wspomnieniami jako terapia * Rozdział 7. Hortikuloterapia, czyli terapia ogrodowa, inaczej roślinna, w kontekście silwoterapii, talasoterapii i pejzażoterapii * - Terapeutyczny wpływ piękna natury * - Pamiętajmy o ogrodach * - Ogród jako miejsce terapii * - Praca w ogrodzie a przeżycia psychiczne * - Wykonywanie prac ogrodniczych jako narzędzie diagnostyczne * - Terapeutyczne elementy ogrodu * - "Ogrody zmysłów" jako miejsca "doświadczania świata" * - Wykorzystanie elementów hortikuloterapii w pracy z młodzieżą niepełnosprawną - przykład z Polski * - Hortikuloterapia jako forma pomocy uchodźcom i ofiarom wojen * - Hortikuloterapia jako nauka i dziedzina arteterapii * Rozdział 8. Arteterapia w świecie postmodernistycznym * - Wpływ postmodernizmu na myślenie o nauce, zdrowiu, opiece i wychowaniu, a także o arteterapii * - Paradygmaty stare i nowe * - Zmiany w nauce i sztuce oraz innych dyscyplinach * - Przejście od pozytywizmu do postmodernizmu. Praktyka oparta na dowodzie (EBP) * - Metodologia interpretacyjna w teorii pielęgnowania. Analogie do arteterapii * - Postmodernizm a terapie z udziałem sztuki