Recenzowana książka stanowi pierwszą w polskim piśmiennictwie próbę zastosowania współczesnych koncepcji systemowych do analizy funkcjonowania rodzin z problemem alkoholowym (...). Na szczególne wyróżnienie zasługują rozdziały poświęcone współuzależnieniu i DDA. Rozważania autora konfrontują rozpowszechnione i często stosowane do celów edukacyjnych charakterystyki tych zjawisk z wynikami badań empirycznych (...). Interesujące i trafne wydają się sugestie autora podkreślające zasadność traktowania współuzależnienia przede wszystkim jako specyficznej i dysfunkcjonalnej adaptacji do patologicz­nych relacji lub sytuacji rodzinnych oraz rozpoznawania różnic indywidualnych wśród osób współuzależnionych (...). W udokumentowany empirycznie sposób autor podważa nadal popularne w Polsce przekonania utożsamiające DDA z jakimś specyficznie wyodrębnionym zaburzeniem emocjonalnym (...). Wyniki badań wskazują na zmiany w funkcjonowaniu rodzin alkoholowych, które pojawiły się po rozpoczęciu terapii odwykowej przez mężów.Z recenzji prof. dr. hab. Jerzego Mellibrudy, SWPS Warszawa

WSTĘP * 1. ETIOLOGIA I FAZY UZALEŻNIENIA ALKOHOLOWEGO * 1.1. Alkoholizm jako choroba w modelu Jellinka * 1.2. Współczesne typologie i diagnostyka * 1.3. Przegląd wybranych koncepcji etiologicznych * 1.4. Integrujący model uzależnienia Mellibrudy * 2. ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE TEORII SYSTEMÓW * 2.1. Zasada całości * 2.2. Sprzężenia zwrotne, homeostaza, ekwifinalizm * 2.3. Granice, podsystemy, przymierza, koalicje, triangulacje * 2.4. Organizacja, morfostaza, morfogeneza * 3. RODZINY ALKOHOLOWE W MODELU STEINGLASSA * 3.1. Homeostaza rodziny * 3.2. Głębokie struktury regulacyjne * 3.2.1. Temperament rodziny * 3.2.2. Tożsamość rodziny * 3.3. Obserwowalne zachowania regulacyjne * 3.3.1. Rutynowe czynności rodziny * 3.3.2. Rytuały rodzinne * 3.3.3. Krótkoterminowe rozwiązywanie problemów * 3.4. Rodziny alkoholowe na tle rodzin normatywnych * 3.4.1. Faza wczesna: ustanawianie granic i kształtowanie tożsamości * 3.4.1.1. Rodziny normatywne * 3.4.1.2. Rodziny z problemem alkoholowym * 3.4.2. Faza środkowa: zaangażowanie i stabilność * 3.4.2.1. Rodziny normatywne * 3.4.2.2. Rodziny z problemem alkoholowym * 3.4.3. Faza późna: wyjaśnienie i dziedzictwo * 3.4.3.1. Rozwój rodziny normatywnej * 3.4.3.2. Rodziny z problemem alkoholowym * 4. MODELE RÓL RODZINNYCH * 4.1. Model ról rodzinnych Wegscheider-Cruse * 4.1.1. Koncepcja jednostki i rodziny * 4.1.2. Reguły rodzinne * 4.1.3. Rodziny alkoholowe * 4.1.4. Role psychologiczne jako forma adaptacji do życia w rodzinie alkoholowej * 4.1.4.1. Wspólnik * 4.1.4.2. Bohater * 4.1.4.3. Kozioł ofiarny * 4.1.4.4. Zagubione dziecko * 4.1.4.5. Maskotka * 4.2. Role dziecięce w ujęciu Claudii Black * 4.3. System alkoholowy u Ursuli Lambrou * 4.3.1. Zaprzeczanie * 4.3.2. Brak zaufania * 4.3.3. Zamrożone uczucia * 4.3.4. Brak poczucia własnej wartości * 5. WSPÓŁUZALEŻNIENIE * 5.1. Współuzależnienie a klasyfikacje ICD-10 i DSM-IV * 5.2. Przegląd stanowisk wywodzących się z doświadczeń terapeutycznych * 5.2.1. Model psychopatologiczny – współuzależnienie jako choroba * 5.2.2. Model zaburzeń osobowościowych * 5.2.3. Model adaptacyjny – współuzależnienie jako reakcja na stres * 5.3. Krytyka i ograniczenia opisów teoretycznych * 5.3.1. Krytyka z powodu nieprecyzyjności pojęcia * 5.3.2. Krytyka z pozycji feministycznych * 5.3.3. Krytyka z pozycji porównań międzykulturowych * 5.4. Wyniki badań empirycznych * 5.5. Współuzależnienie w kontekście teorii systemów rodzinnych Bowena * 5.6. Kierunki dalszych poszukiwań * 6. DOROSŁE DZIECI ALKOHOLIKÓW * 6.1. Narodziny i rozwój koncepcji * 6.2. Krytyka koncepcji – efekt Barnuma? * 6.3. DDA w innych badaniach empirycznych * 6.4. Ograniczenia badań i kierunki dalszych poszukiwań * 7. SPECYFIKA LECZNICTWA ODWYKOWEGO * 7.1. Droga do trzeźwości w samopomocowym ruchu Anonimowych Alkoholików * 7.2. Model Minnesota * 7.3. Integracyjna terapia uzależnień Mellibrudy * 8. METODOLOGIA BADAŁ WŁASNYCH * 8.1. Problemy badawcze i hipotezy * 8.2. Opis zastosowanych metod i narzędzi badawczych * 8.2.1. Skale Oceny Spójności i Elastyczności – FACES IV D.H. Olsona * 8.2.1.1. Model Kołowy jako podstawa teoretyczna narzędzi badawczych – rys historyczny * 8.2.1.2. Założenia teoretyczne aktualnej wersji Modelu * 8.2.1.3. Charakterystyka kwestionariusza FACES IV * 8.2.2. Skala Komunikacji Rodzinnej * 8.2.3. Skala Zadowolenia z Życia Rodzinnego * 8.2.4. Rysunek Rodziny * 8.2.5. Schematyczny Rysunek Rodziny * 8.2.6. Kwestionariusz Problematyki Rodzinnej * 8.3. Sposób przeprowadzenia badań * 9. WYNIKI BADAŁ * 9.1. Charakterystyka badanych rodzin * 9.2. Badane rodziny alkoholowe przed rozpoczęciem leczenia w świetle zmiennych Modelu Kołowego i FACES IV * 9.3. Charakterystyka badanych rodzin alkoholowych po rozpoczęciu leczenia przez uzależnionego w świetle zmiennych Modelu Kołowego i FACES IV * 9.4. Rezultaty metod projekcyjnych * 9.4.1.Wyniki Rysunku Rodziny * 9.4.1.1. Obraz rodziny u dorosłych * 9.4.1.2. Obraz rodziny u dzieci * 9.4.2. Wyniki Schematycznego Rysunku Rodziny * 9.4.2.1. Relacje mąż – żona * 9.4.2.1. Relacje rodzice – dzieci * 10. PODSUMOWANIE – CHARAKTERYSTYKA RODZIN ALKOHOLOWYCH PRZED I PO ROZPOCZĘCIU LECZENIA * 10.1. Główne cechy uzależnionych ojców * 10.2. Charakterystyka żon * 10.3. Sytuacja dzieci w badanych rodzinach * 10.4. Poziomy spójności badanych rodzin * 10.5. Poziomy elastyczności badanych rodzin * 10.6. Jakość komunikacji i zadowolenia z życia rodzinnego w badanych systemach * WNIOSKI * SPIS LITERATURY * ANEKS * Załącznik 1. Instrukcja do Schematycznego Rysunku Rodziny * Załącznik 2. Kwestionariusz Problematyki Rodzinnej * Załącznik 3. Tygodniowy rozkład zajęć w WOTUW Stanomino * Załącznik 4. Podstawowe założenia programu terapii w OTU Stare Juchy * INDEKS NAZWISK * SUMMARY