Książka w swojej obecnej formie zwraca się przede wszystkim do rodziców, którzy zapisali dziecko do szkoły waldorfskiej i chcieliby uzyskać rozeznanie w zakresie działania nauczyciela wychowawcy. Pragnie ona stać się dla Czytelników źródłem informacji oraz zachętą do współpracy ze szkołą. Równocześnie może być traktowana jako swoisty przewodnik po pierwszych ośmiu latach szkolnej nauki. Podczas tych lat nauczyciel wychowawca w szkole waldorfskiej naucza, prowadzi i opiekuje się "swoją" klasą i w tym czasie wewnętrznie bardzo mocno zżywa się z dziećmi i ich rodzicami. Kolejne klasy - lata nauki z coraz to nowymi cyklami zajęć, zadaniami i ciągłymi zmianami rozwojowymi dzieci - przedstawiłem w taki sposób, by Czytelnik w miarę możliwości mógł się "wczuć" w różne sytuacje i ostatecznie stworzył sobie własny obraz nauczyciela wychowawcy i jego pracy. Każda kolejna klasa ze swoją specyfiką została przedstawiona jako pewna zamknięta całość - od pierwszego zebrania rodziców jeszcze przed rozpoczęciem zajęć szkolnych aż po zakończenie ósmego roku nauki. Opisy mogą także przydać się rodzicom na początku każdego nowego roku szkolnego jako pomoc w orientacji...Helmut Eller

Przedmowa * 1. Prolog. Początek szkoły * Początek wzajemnego zaufania * Pierwsze zebranie rodzicielskie * Uroczyste przyjęcie do grona uczniowskiego * Pierwsza lekcja –„Przyszliście tu, bo chcecie się uczyć” * 2. Zajęcia główne i zasada cykliczności * Zajęcia w cyklach jako pedagogika celów dalekich * Zajęcia główne – wewnętrzny oddech i artystyczny sposób prowadzenia lekcji * Część rytmiczna * Część powtórzeniowa * Część główna * Część pisemna * Część opowieściowa * Czy opowiadać baśnie w pierwszej klasie? * Lekcje przedmiotowe, ćwiczenia i zajęcia wyrównawcze * 3. Pierwszy rok nauki szkolnej * Pierwsze cykle zajęć * Rysowanie form * Spojrzenie na pierwszy cykl nauki pisania * Dzieci wykonują pierwsze rachunki * Podsumowanie * Różnorakie zadania nauczyciela wychowawcy w pierwszym roku nauki szkolnej * Nauczyciel wychowawca zna się też na malowaniu? * „Treściwe opowieści” – daleki świat staje się ojczyzną * „Opowieści moralne” – dobre ćwiczenie dla wszystkich * Zabawowa gimnastyka * Kącik pór roku * Organizacja czasu adwentu * Nowe pomysły na metodykę zajęć – „mobilna klasa” * Na zakończenie pierwszego roku nauki * Dla rodziców świadectwo-charakterystyka – dla dzieci świadectwo-sentencja * Zakończenie roku zaczyna się od rodziców * Ostatnie dni szkoły z pierwszoklasistami * 4. Rodzice i nauczyciele pracują razem. Kiedy pojawiają się problemy * Jak bardziej zaangażować rodziców w życie klasy? * Inscenizacja teatralna – szczególna okazja do tworzenia wspólnoty * O wielkości klasy w szkołach waldorfskich * Gdy pojawiają się pierwsze problemy z dziećmi... * A jeśli mimo wszystko występują konflikty? Ewentualne niesnaski i problemy * Kiedy ciche pragnienia się nie spełniają * Kiedy występują niesnaski, o których nie chciałoby się mówić * Kiedy dziecko skarży się w domu * Kiedy pojawia się niezadowolenie odnośnie do prowadzenia lekcji * Kiedy dziecko nie może dojść do ładu ze swoim nauczycielem * 5. Drugi rok nauki * Ponowne spotkanie pierwszego dnia szkoły * Cykliczne zajęcia główne * Rysowanie form * Bajki i legendy – żartobliwe i pouczające * Nauka pisania * Ćwiczenie czytania – razem w pierwszej czytance * Przejście do pisma ręcznego – litery podają sobie ręce * Tworzenie dobrych podstaw w rachunkach * Część rytmiczna w kolejnych latach nauki szkolnej * 6. Wymagania i oczekiwania wobec nauczyciela wychowawcy. * Współpraca w kolegium nauczycielskim * Co znaczy być „autorytetem”? * Uczyć się uczyć od życia * Uczeń, zawsze uczeń... * Wgląd w antropozoficzną naukę o człowieku * Liczy się usposobienie wewnętrzne * Tworzenie dokładnego obrazu dzieci * Omawianie klasy – powstaje wspólny obraz * Praca konferencyjna w szkole waldorfskiej * 7. Trzeci rok nauki szkolnej * Dzieci docierają do „Rubikonu” * Materiał do opowiadania: ze Starego Testamentu * Cykle zajęć trzeciego roku * Cykl zajęć o uprawie roli: „Od ziarna do chleba” * Cykl zajęć „Rzemiosło i budownictwo”: ręce mistrza przy pracy * Matematyka realistyczna: wychowanie do dzielności życiowej * Kolejny krok w nauce języka ojczystego * Początki gramatyki * Różne typy pisma i kroju liter – niemieckie pismo odręczne i fraktura * Znaczenie mowy ojczystej * Uroczystości comiesięczne * 8. Czwarty rok nauki szkolnej * Sytuacja wewnętrznego przełomu * Materiał do opowiadania: mitologia ludów północnoeuropejskich * i aliteracja w Eddzie * Cykle zajęć czwartego roku * Nauka o człowieku i zwierzętach. * O pionowej pozycji ciała i zadaniach naszych dłoni * „Krajoznawstwo” jako proces oddychania duszy * Historia: upływ czasu w przestrzeni * Jak postępuje praca na innych cyklach zajęć? * Bilans na koniec czwartego roku * 9. Nauczyciel wychowawca i jego przygotowanie * Nowy rok szkolny * Nowy tydzień i nowy cykl zajęć * Codzienne przygotowanie przed lekcjami * Codzienne spojrzenie wstecz na przeprowadzone lekcje * Przygotowanie wieczorne * 10. Piąty rok nauki * Wkroczenie w stopień średni szkoły * Nowe cykle zajęć – spojrzenie do wewnątrz i na zewnątrz * Skok w historię kultur starożytnych * Zanurzamy się w świat mitologii greckiej * Botanika – mądrość rządząca przyrodą * Następne cykle zajęć * Pierwszy wyjazd z klasą * 11. Szósty rok nauki szkolnej * Wewnętrzne i zewnętrzne przełomy w dwunastym roku życia * Nowe cykle zajęć – spojrzenie na otaczający świat * Z pierwszego cyklu zajęć z fizyki * Przeżycia na pierwszych zajęciach z nauki o skałach * Geometria – od teraz już z cyrklem i linijką * Co należy przemyśleć według programu nauczania? * 12. Siódmy rok nauki szkolnej * Wewnętrzna i zewnętrzna sytuacja uczniów * Nowe cykle zajęć – dopełnić obraz świata * Z pierwszego cyklu zajęć z chemii * Elementy nauki o żywieniu i higieny * Materiał do opowiadania z etnologii: dziś ważniejszy niż kiedykolwiek * Nowe akcenty w pozostałych cyklach zajęć * 13. Ósmy rok nauki szkolnej * Przez osiem lat ten sam nauczyciel? * Wewnętrzna sytuacja młodzieży * Cykl zajęć z anatomii * Temperamenty na stylistyce języka ojczystego * Przedstawienie temperamentów na lekcji * Pierwszy podsumowujący ogląd fenomenów i dalsze ich zagadnienia * Stylistyka i temperamenty * Wzajemne oddziaływanie na siebie temperamentów * Jak się sprawy mają w innych cyklach zajęć * Zakończenie wspólnego czasu uczniów i nauczyciela wychowawcy * Inscenizacja sztuki teatralnej na zakończenie * Prace roczne * Pożegnanie z okresem dydaktycznego wychowawstwa * Rok wolnego dla nauczyciela wychowawcy? * 14. Epilog * Suplement: sentencje poranne na rozpoczęcie zajęć głównych * Sentencja poranna dla klas I–IV * Sentencja poranna dla klas V–XII