Oddając do rąk Czytelników niniejszą monografię mam nadzieję, że wzbudzi ona zainteresowanie pracowników opieki nad dzieckiem, ale nade wszystko osób przygotowujących się do zawodu wychowawcy. Może stanowić pomoc dydaktyczną dla studentów kierunku pedagogika różnych specjalności, gdzie realizowane są przedmioty z zakresu opieki nad dzieckiem zagrożonym. Pozwoli także zarówno pracownikom naukowym, jak i studentom dostrzec przemiany tej klasycznej formy instytucjonalnej opieki nad dzieckiem, jaką jest dom dziecka, który powinien być traktowany jako ostateczność, kiedy inne formy opieki rodzinnej nie mogą być zastosowane wobec dziecka pozbawionego możliwości pozostania w rodzinie biologicznej. Najważniejszym problemem jawi się terapia rodzin w wypracowanym systemie pomocy rodzinie z udziałem profesjonalnie przygotowanych pedagogów rodzinnych i pracowników socjalnych. Wychowanie jako "uczłowieczanie człowieka"4 jest głównym zadaniem pedagogiki opiekuńczej jako nauki teoretyczno-praktycznej, rozwijającej zarówno teorię wychowania opiekuńczego, jak i formy pomocy jednostce w realizacji jej własnego życia.

Rozdział I * DOMY DZIECKA W POLSCE - REALIZACJA KONCEPCJI OPIEKI INSTYTUCJONALNEJ NAD DZIECKIEM OSIEROCONYM * 1. Historia zakładów opieki nad sierotami do wybuchu drugiej wojny światowej * 1.1. Dobroczynna działalność opiekuńcza Kościoła i różnych zgromadzeń zakonnych * 1.2. Filantropijna działalność opiekuńczo-wychowawcza towarzystw i organizacji społecznych * 1.3. Charytatywne inicjatywy opiekuńczo-wychowawcze osób prywatnych * 1.4. Działalność opiekuńcza państwa * 2. Państwowe domy dziecka w Polsce Ludowej * 3. Domy dziecka w procesie zmian systemowych w latach 1989-2008 . * Rozdział II * WYCHOWAWCA W DOMU DZIECKA * 1. Tradycje kształcenia wychowawców placówek opiekuńczych w świetle myśli i praktyki pedagogów okresu międzywojennego * 2. Wychowawca państwowego domu dziecka w Polsce Ludowej * 3. Wychowawca w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu socjaiizacyjnego * Rozdział III * ZAŁOŻENIA METODOLOGICZNE * Rozdział IV * TAKI BYŁ MÓJ DOM RODZINNY-WYCHOWANKOWIE DOMU DZIECKA O SOBIE * 1. Dzieci osierocone na skutek śmierci jednego z rodziców * Dzieciństwo Daniela i Mileny * Dzieciństwo Justyny i Piotrka * Dzieciństwo Agaty i Sylwii * Dzieciństwo Doroty * 2. Dzieci osierocone na skutek rozwodu lub porzucenia rodziny * Dzieciństwo Kasi * Dzieciństwo Ali i Krysi * 3. Dzieci osierocone na skutek zmian kolejnych partnerów życiowych matki * Dzieciństwo Eli * 4. Dzieci osierocone na skutek alkoholizmu obojga rodziców i niewydolności wychowawczej * Dzieciństwo Zofii * Dzieciństwo Edyty * Dzieciństwo Basi * Dzieciństwo Roksany * 5. Dzieci osierocone na skutek nadmiernych wymagań matki i "wyrzucenia" dziecka z jego domu rodzinnego * Dzieciństwo Ali * Dzieciństwo Iwony * 6. Dzieciństwo Kamili * Rozdział V * SPECYFIKA DZIAŁALNOŚCI OPIEKUŁCZO-WYCHOWAWCZEJ DOMU DZIECKA NR 1 W GLIWICACH * 1. Krótki rys historyczny działalności Domu Dziecka w latach 1951-1979 * 2. Dom Dziecka w latach 1980-1998 * 3. Dom dziecka w latach 1999-2008 * Rozdział VI * WYCHOWANKOWIE DOMU DZIECKA * 1. Percepcja społeczna wychowanków domu dziecka * 2. Aspiracje życiowe wychowanków domu dziecka * 3. Wychowanek jako podmiot pracy wychowawczej w placówce socjalizacyjnej