Niniejsza praca składa się z dwóch części, teoretycznej i badawczej. Część pierwsza zawiera trzy rozdziały. Pierwszy z nich dotyczy funkcji przedszkola i zmian, jakim ulegały od czasów powojennych do współczesnych. Rozważania nad funkcjami prowadzone są z dwóch znacząco różniących się perspektyw: funkcjonalistycznej i krytycznej. Rozdział drugi kieruje naszą uwagę na wiedzę i rozwój poznawczy dziecka we wczesnych latach życia. Jego zawartość została ustrukturyzowana na osi zidentyfikowanych przeze mnie zmian, jakie zachodziły w poglądach psychologów i pedagogów na temat czynników rozwoju poznawczego. Rozdział trzeci jest poświęcony konstruktywizmowi i osobistym teoriom nauczycieli, analizowanym w kontekście ich potencjalnej otwartości/zamkniętości na idee konstruktywizmu. Część druga niniejszej dysertacji przedstawia analizy materiału badawczego. Otwiera ją rozdział czwarty, poświęcony metodologii badań własnych. Znajdujemy w nim argumentację przemawiającą za wyborem jakościowej strategii badawczej, a także prezentację przedmiotu i celu badań, metod i technik badawczych oraz informacje na temat organizacji i przebiegu badań własnych. Cztery kolejne rozdziały zawierają analizy materiału badawczego. Rozdział piąty prezentuje wyniki badań nad uruchamianą w przedszkolu wiedzą nazewniczą, rozdział szósty - nad wiedzą wyjaśniającą, zaś rozdział siódmy - nad wiedzą interpretacyjną. Rozdział ósmy dotyczy nauczycielskiego rozumienia sytuacji dydaktycznych w przedszkolu; przedstawia refleksje nad udziałem wiedzy nazewniczej, wyjaśniającej i interpretacyjnej w przewodnikach metodycznych oraz analizy nauczycielskich narracji z punktu widzenia znaczeń, jakie nadają tworzeniu dziecięcej wiedzy w przedszkolu. W podsumowaniu przedstawione są wnioski z przeprowadzonych analiz materiału empirycznego. Całość zamyka bibliografia wykorzystana w niniejszej pracy.

I. Część teoretyczna. 1. Przedszkole i jego rola w rozwoju dziecka 1.1. Funkcje przedszkola w perspektywie funkcjonalistycznej 1.2. Funkcje przedszkola w perspektywie krytycznej. 2. Wiedza i rozwój poznawczy we wczesnych latach życia dziecka - zmiana pytań o czynniki rozwoju poznawczego 2.1. Pytania o rodzaje czynników rozwoju 2.2. Pytania o stopień udziału czynników 2.3. Pytania o zakres poznawczych zmian rozwojowych 2.4. Pytania o jakość oddziaływania środowiska 2.4.1. Środowisko materialne a rozwój poznawczy dziecka 2.4.2. Środowisko społeczne a rozwój poznawczy dziecka. 3. Konstruktywizm jako teoria i postulat edukacyjny 3.1. Konstruktywizm jako perspektywa teoretyczna w refleksji nad wiedzą dzieci 3.2. Tworzenie warunków do pogłębionego konstruowania wiedzy - między teorią naukową a osobistą 3.2.1. Kompetencje nauczyciela jako warunek zmiany praktyki edukacyjnej 3.2.2. Osobiste teorie nauczycieli - ślepa uliczka dla zmian ku konstruktywizmowi. * II. Część badawcza: 4. Założenia metodologiczne badań własnych 4.1. Przedmiot i cel badań oraz ich uzasadnienie 4.2. Wybór strategii badawczej 4.3. Problematyka badawcza 4.4. Metody i techniki badawcze 4.5. Organizacja i przebieg badań. 5. Wiedza nazewnicza jako znaczący obszar działań nauczycielki przedszkola 5.1. Wiedza nazewnicza jako główny cel zajęć 5.2. Wiedza nazewnicza w nieuświadomionej deformacji wyjaśnień i interpretacji. 6. Konstruowanie wiedzy wyjaśniającej jako dominujący obszar działań nauczycielki przedszkola 6.1. Stymulacja dziecięcego wyjaśniania w uczeniu się przez badanie 6.2. Niewykorzystany potencjał wiedzy wyjaśniającej. 7. Konstruowanie wiedzy interpretacyjnej jako zaniedbany obszar edukacji przedszkolnej 7.1. Próby tworzenia warunków do samodzielnych interpretacji znaczeń społeczno-kulturowych 7.2. Wygaszanie i zamykanie dziecięcych interpretacji. 8. Nauczycielskie rozumienie sytuacji dydaktycznych 8.1. Wiedza nazewnicza, wyjaśniająca i interpretacyjna w przewodnikach metodycznych 8.2. Znaczenia nadawane przez nauczycielki tworzeniu dziecięcej wiedzy w przedszkolu. Podsumowanie. Bibliografia.