Przedmiotem badań prezentowanych w tym opracowaniu jest ustrojowa ewolucja systemu samorządu terytorialnego w Polsce od zakończenia II wojny światowej, podjęta z perspektywy zainteresowań nauki o polityce. Zajęcie się tym problemem wydaje się celowe, gdyż umożliwia lub co najmniej ułatwia:1) zaprezentowanie zmian zachodzących w systemie administracyjnym Polski od zakończenia II wojny światowej z perspektywy poziomu lokalnegoi regionalnego;2) porównanie samorządu terytorialnego okresu PRL z samorządem III RP;3) ocenę funkcjonowania rad narodowych;4) określenie kierunku dalszych zmian, w jakim powinien podążać samorząd terytorialny.

Wstęp * Rozdział 1 * Samorządowe oblicze Polski w latach 1944-1950 * 1.1.Samorząd terytorialny w nowych realiach politycznych * 1.2.Zmiany w funkcjonowaniu samorządu terytorialnego w 1946 r * Rozdział 2 * Przekształcenia w administracji lokalnej w latach 1950-1970 * 2.1.Utworzenie terenowych organów jednolitej władzy państwowej * 2.2.Gromady jako podstawowy szczebel terenowej administracji państwa * 2.3.Reforma systemu rad narodowych z 1958 r * Rozdział 3 * System rad narodowych po reformie 1972 r * 3.1.Organy gminnych rad narodowych w świetle ustawy o radach narodowych z 1972 r. * 3.2.Jednoosobowy organ wykonawczy w systemie rad narodowych * 3.3.Dwustopniowy podstawowy podział administracyjny państwa * 3.4.Rady narodowe jako organy terenowej władzy państwowej, samorządu społecznego i samorządu terytorialnego * Rozdział 4 * Zmiany w administracji lokalnej w Polsce po 1989 r. * 4.1.Gmina samorządowa * 4.2.Relacje między administracją rządową a samorządową po restytucji samorządu terytorialnego * 4.3.Samorząd terytorialny w świetle Konstytucji RP z 1997 r. * Rozdział 5 * Reforma 1998 r. - II etap decentralizacji i dekoncentracji administracji * 5.1.Samorząd powiatowy * 5.2.Samorząd wojewódzki * Rozdział 6 * Przemiany w strukturze lokalnej i regionalnej administracji publicznej w Polsce na przełomie XX i XXI w * 6.1.Bezpośrednie wybory wójtów, burmistrzów i prezydentów miast * 6.2.Miejsce i rola administracji rządowej w województwie po reformach samorządowych 1998 i 2002 r. * Zakończenie * Bibliografia * Summary * Indeks osobowy * Spis rysunków