1. DLACZEGO PEDAGOGIKA WŁĄCZAJĄCA? * 1.1. Idea samostanowienia na tle przeobrażeń społecznych współczesnego świata * 1.2. Pedagogika włączająca – baza dla samostanowienia * 1.3. Złożoność zadań nauczyciela * 1.4. Miejsce dziecka * 2. KONSEKWENCJE PUŁAPEK CYWILIZACYJNYCH DLA ROZWOJU CZŁOWIEKA * 2.1. Skażone środowisko a problemy rozwoju dziecka * 2.2. Spłaszczenie czasowe – zaplątani w sieci * 2.3. Homo sapiens czy cyborg a „dzieci na miarę” * 2.3.1. Dziecko przed szklanym ekranem * 3. WSPÓŁCZESNA RODZINA W PRZECIĄGU * 3.1. Kryzys tożsamości i ról * 3.2. Instytucja niani – nieobecni rodzice * 3.3. Rodzina zagrożona wykluczeniem społecznym * 3.4. Rodzina niepełna * 3.5. Rodzina z problemem alkoholowym * 4. WCZESNY ROZWÓJ DZIECKA JAKO WYPADKOWA NAKŁADAJĄCYCH SIĘ, WZAJEMNYCH ODDZIAŁYWAŁ * 4.1. Więź dziecka z matką, konsekwencje osłabienia więzi * 4.2. Dojrzewanie procesów integracji sensorycznej i zakłócenia jej rozwoju * 4.3. Cały ten „bagaż” * 5. RÓŻNORODNOŚĆ W JEDNOŚCI, CZYLI „WSZYSTKIE DZIECI NASZE SĄ” – WCZESNE MANIFESTACJE TRUDNOŚCI DZIECKA Z PUNKTU WIDZENIA ZADAŁ DLA NAUCZYCIELA * 5.1. Boję się, że będę się bać – o dzieciach zagrożonych fobią społeczną * 5.1.1. Dziecko z lękiem społecznym w kontaktach z innymi * 5.2. Krzywdzone dziecko – zaburzone zachowanie * 5.3. J eszcze raz, ale inaczej o dzieciach, które zostały pozbawione miłości (zaburzenia więzi i trudności dzieci adoptowanych) * 5.3.1. Co to jest zaburzenie więzi? * 5.3.2. Dziecko adoptowane w rodzinie * 5.4. Dzieci, które muszą pokonać chorobę (dziecko przewlekle chore w placówce edukacyjnej na przykładzie ucznia z cukrzycą) * 5.5. Gdy się wydaje, że dziecko mogłoby więcej, ale mu się nie chce. O „błaznach klasowych”, dzieciach niezgrabnych i „niesfornych” * 5.5.1. Dwie różne historie dzieci z cechami nadpobudliwości psychoruchowej * 8 DOSTRZEC DZIECKO z perspektywy edukacji włączającej * 5.6. „Czy można zerwać jabłko narysowane na papierze?” – w kręgu trudności * dziecka z niepełnosprawnością intelektualną * 5.7. Dziwne i niepojęte dziecko z cechami autystycznymi (tytuł zapożyczony od Delacato 1995) * 5.8. O dzieciach, które się gubią w świecie znaczeń nadanych przez słowa * 5.9. Gdy świat nie ma kolorów. Dzieci niewidome i niedowidzące * 5.10. Ruchy, nad którymi nie ma kontroli * 6. ZNACZENIE WCZESNEGO ROZPOZNAWANIA TRUDNOŚCI DZIECKA DLA UKIERUNKOWANIA DALSZEGO POSTĘPOWANIA DIAGNOSTYCZNEGO * 6.1. Psychomotoryka – Nihil novi sub sole – a jednak * 6.2. Co może nam ujawnić uważna obserwacja dziecka? * 6.3. Możliwości badania rozwoju umysłowego, emocjonalnego dziecka i jego społecznej wzajemności * 6.3.1. Wybrane próby do badania rozwoju umysłowego dziecka * 6.3.2. Rozwój emocjonalny i społeczny oraz społeczna wzajemność * 6.4. Sekrety dziecka ukryte w rysunku * 6.5. Kogo chowasz pod swoim parasolem? – miejsce dziecka w grupie rówieśniczej * 6.6. Jeszcze o krok głębiej – wykorzystanie wybranych testów psychomotorycznych i psychopedagogicznych * 6.6.1. MOT 4 -6 (Motoriktest für vier – bis Sechsjährige Kinder), więcej niż przesiewowy test psychomotoryczny * 6.6.2. PST (Der Psychomotorische Screening Test), Psychomotoryczny test przesiewowy do badania dzieci 7 -8 lat * 6.6.3. Bateria metod oceny rozwoju psychofi zycznego dzieci pięcioletnich i sześcioletnich – wersja skrócona. Bateria – 5/6S * 7. WYBRANE METODY WSPIERANIA ROZWOJU DZIECKA Z PRZYKŁADOWYM ZASTOSOWANIEM * 7.1. Arteterapia * 7. 2. Relaksacja i joga * 7.3. Metoda M. i C. Knillów oraz Ruchu Rozwijającego W. Sherborne (MRR) * 7.4. Metoda Dobrego Startu (MDS) * 7.5. Zabawy społeczne * 7.6. Piłki edukacyjne „Edubal” * 7.7. Terapia więzi * 7.8. Psychomotoryka jako podróż w krainę wyobraźni * ZAKOŁCZENIE * BIBLIOGRAFIA * ANEKS