W Polsce system opieki nad dzieckiem osieroconym i opuszczonym składa się z form rodzinnych i instytucjonalnych. Obie te formy istnieją obok siebie w zasadzie od początków dziejów opieki nad dzieckiem. Obecnie można jednak zauważyć dążenie ustawodawców do znacznego ograniczania instytucjonalnych form opieki nad dzieckiem na rzecz powstawania form małych, rodzinnych. Dużą wagę przykłada się także do wspomagania rodziny naturalnej, aby pobyt dziecka poza domem był możliwie jak najkrótszy.Książka ukazuje, w sposób wielowymiarowy problematykę opieki nad dzieckiem, które z różnych względów nie może przebywać w domu rodzinnym i musi zostać objęte inną formą opieki. Mimo teoretycznego charakteru, przybliża ona Czytelnika do omawianych zagadnień także poprzez możliwość poznania historii dzieci umieszczanych w zastępczych środowiskach wychowawczych.Prezentowane opracowanie powstało dzięki wielu wspaniałym osobom, które na co dzień pracując z dziećmi i młodzieżą w różnych formach opieki zastępczej (m.in. w domu dziecka, wiosce dziecięcej, Domu Młodzieży czy sprawując opiekę nad dzieckiem jako rodzina zastępcza), zechciały podzielić się z Czytelnikami swoją wiedzą i doświadczeniem.Książka skierowana jest głównie do studentów pedagogiki, zwłaszcza pedagogiki opiekuńczej i pracy socjalnej, a także do wychowawców, pedagogów, nauczycieli, a być może okaże się pomocna także dla tych osób, które stoją przed decyzją podjęcia się rodzicielstwa zastępczego.Danuta Wosik-Kawala

Rozdział I * ANNA PIECH * Rodzina naturalnym środowiskiem wychowawczym * 1.Wyjaśnienie pojęcia "rodzina" * 2.Typy rodzin * 2.1.Kryterium - więzi rodzinne * 2.2.Kryterium - zdolności wychowawcze * 3.Funkcje rodziny * 4.Postawy rodzicielskie * 5.Fazy życia rodzinnego * 6.Rodzina a czynniki patogenne * Rozdział II * MAGDALENA BARABAS * Opieka nad dzieckiem jako przedmiot zainteresowań pedagogiki opiekuńczej * 1.Rozumienie opieki w świetle literatury przedmiotu * 2.Opieka kompensacyjna (zastępcza) * 3.Rodzaje opieki wychowawczej i zasady jej sprawowania * Rozdział III * RENATA BEDNARZ-GRZYBEK * Zarys historii opieki nad dzieckiem opuszczonym - od starożytności do XIX wieku * 1.Zarys kształtowania się opieki nad dzieckiem opuszczonym w Europie * 2.Formy opieki instytucjonalnej nad dzieckiem opuszczonym w Polsce * Rozdział IV * SYLWIA MOKRZYCKA-SKOWRONEK, MARTA KSIĄDZ * Ośrodek adopcyjno-opiekuńczy * 1.Z historii ośrodków adopcyjno-opiekuńczych * 2.Zadania ośrodków adopcyjno-opiekuńczych * 2.1.Kwalifikowanie dzieci do przysposobienia * 2.2.Poszukiwanie rodziny przysposabiającej * 2.3.Szkolenia kandydatów na rodziców zastępczych * 3.Pracownicy ośrodków adopcyjno-opiekuńczych * 4.Popularyzacja rodzinnej opieki zastępczej * 5.Studium przypadku * Rozdział V * DANUTA WOSIK-KAWALA, EWA CZERNIAK, AGNIESZKA GRYMUZA, AGNIESZKA KOŁODZIEJ * Rodzina zastępcza * 1.Instytucja rodzin zastępczych w Polsce - rys historyczny * 2.Powoływanie i funkcjonowanie rodzin zastępczych * 3.Rodzina zastępcza - prawa i obowiązki * 4.Prawa i obowiązki dzieci w rodzinie zastępczej * 5.Typologia rodzin zastępczych * 6.Problemy prawne rodzicielstwa zastępczego * 7.Finansowanie rodzin zastępczych * 8.Studium przypadku * 8.1.Zawodowa rodzina zastępcza państwa Kowalskich * 8.2.Dzieci * Rozdział VI * DANUTA WOSIK-KAWALA, MARTA KSIĄDZ, BARBARA BURY, BEATA STYK * Rodzina adopcyjna * 1.Geneza zjawiska adopcji * 2.Pojęcie "adopcji" * 3.Rodzaje adopcji * 3.1.Przysposobienie niepełne * 3.2.Przysposobienie pełne * 3.3.Przysposobienie całkowite * 4.Fazy adopcji * 5.Orzekanie adopcji * 6.Kryteria kwalifikowania rodzin adopcyjnych * 7.Tajemnica adopcji * 8.Adopcja zagraniczna * 9.Rozwiązanie adopcji * 10.Adopcja ze wskazaniem * Rozdział VII * ANETA PARCHETA, ALICJA OGRODNIK, DANUTA WOSIK-KAWALA * Rodzinne domy dziecka * 1.Geneza rodzinnych domów dziecka * 2.Organizacja rodzinnych domów dziecka * 3.Wychowawcy w rodzinnych domach dziecka * 4.Struktura rodzinnych domów dziecka * 5.Umieszczanie wychowanków w rodzinnych domach dziecka * 6.Wychowankowie rodzinnych domów dziecka * Rozdział VIII * DANUTA WOSIK-KAWALA, RENATA SOCHA-SZYMAŁSKA, BARBARA DERYLAK * Placówka interwencyjna - pogotowie opiekuńcze * 1.Geneza i rozwój pogotowia opiekuńczego w Polsce * 2.Uwarunkowania prawne umieszczania dzieci w pogotowiu opiekuńczym * 3.Zadania, cele i funkcje pogotowia opiekuńczego * 3.1.Funkcja opiekuńczo-wychowawcza * 3.2.Funkcja diagnostyczna * 3.3.Funkcja wyrównawcza * 4.Organizacja pracy w pogotowiu opiekuńczym * 5.Kadra pedagogiczna pogotowia opiekuńczego * 6.Wychowankowie pogotowia opiekuńczego * 6.1.Przyczyny umieszczania dzieci w pogotowiu opiekuńczym * 6.2.Problemy wychowanków pogotowia opiekuńczego * 6.3.Adaptacja wychowanków do warunków pogotowia opiekuńczego * Rozdział IX * ANNA BABIJ, EWA CZERNIAK * Rodzinne pogotowie opiekuńcze * 1.Wyjaśnienie pojęcia "rodzinne pogotowie opiekuńcze" * 2.Cele i zadania rodzinnego pogotowia opiekuńczego * 3.Wymagania stawiane osobom chcącym założyć rodzinne pogotowie opiekuńcze * 4.Zadania opiekunów rodzinnego pogotowia opiekuńczego * 5.Studium przypadku * 5.1.Dzieci w rodzinnym pogotowiu opiekuńczym państwa Nowaków * Rozdział X * ANNA DYLIK, JERZY KLUKOW, DANUTA WOSIK-KAWALA * Placówka socjalizacyjna - dom dziecka * 1.Prawne podstawy funkcjonowania domu dziecka * 2.Funkcje i zadania domu dziecka * 3.Struktura i funkcjonowanie domu dziecka * 4.Kadra domu dziecka * 5.Rola wychowawcy w domu dziecka * 6.Wychowankowie domu dziecka * Rozdział XI * JERZY LEZIAK, WOJCIECH CZEPCZYŁSKI, DANUTA WOSIK-TCAWALA * Wioski dziecięce w Polsce * 1.Geneza wiosek dziecięcych i Stowarzyszenia SOS Wioski Dziecięce w Polsce * 2.Koncepcja wychowania wg Hermanna Gmeinera * 3.Wioski Dziecięce SOS w Polsce * 3.1.Wychowanie w Wioskach Dziecięcych SOS * 3.1.1.Matka lub rodzice * 3.2.Zadania pracowników psychologiczno-pedagogicznych w Wioskach Dziecięcych SOS * 3.3.Wychowankowie Wiosek Dziecięcych SOS w Polsce * 4.Wioska Dziecięca Fundacji "MAJA" * Rozdział XII * JERZY LEZIAK, DARIUSZ PRAŻMO * Dom Młodzieży SOS, Wspólnota Mieszkaniowa SOS, mieszkanie nadzorowane * 1.Wspólnota mieszkaniowa * 2.Dom Młodzieży SOS * 2.1.Dom Młodzieży SOS w świetle uwarunkowań prawnych * 2.2.Baza lokalowa * 2.3.Struktura opieki i organizacja życia gospodarczego * 2.4.Formy pracy pedagogicznej * 2.5.Zakres czynności wychowawcy * 3.Mieszkania nadzorowane - program opieki ograniczonej SIL (Semi Inde * pendent Living) * 3.1.Program mieszkaniowy