Monografia Dysleksja i ADHD - współwystępujące zaburzenia rozwoju. Neuropsychologiczna analiza deficytów pamięci należy do nielicznych w naszym kraju prac badawczych, dotyczących pogranicza neuropsychologii rozwoju i psychologii klinicznej dziecka. Istotnym walorem tej pracy, jest jej interdyscyplinarny charakter. Takie podejście do tematu stanowiło wielkie wyzwanie dla Autorki, bo wymagało wszechstronnej wiedzy. Jako psycholog musiała głęboko wejść w wiele specjalności z zakresu medycyny, dlatego jest tam obecne neuropsychologiczne, neuroanatomiczne, neurofizjologiczne i genetyczne podejście do zagadnień zaburzeń uczenia się i zachowania oraz ich współwystępowania. To wszystko stanowi, iż recenzowana rozprawa ma charakter unikatowy [...]. Monografia uzupełnia brak tego rodzaju publikacji, niezbędnych dla rozwoju nauki, edukacji, a także dla potrzeb profesjonalistów. prof. zw. dr hab. Marta Bogdanowicz. Monografia stanowi wyróżniające się autorskie przedstawienie zagadnień rozpatrywanych w części teoretycznej i sprecyzowanych w formie pytań badawczych w programie badań własnych. Dokumentuje szeroki zakres wiedzy i równie szerokie doświadczenie kliniczne Autorki [...]. Metodologia badań własnych eksponuje podejście mikrogenetyczne do funkcjonowania mózgu i umysłu, ponieważ jest to podejście procesowe umożliwiające wyjaśnienie dynamiki objawów patologicznego rozwoju w warunkach uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Na podkreślenie zasługuje fakt, iż podejście mikrogenetyczne dopiero zaczyna być włączane do badań nad patologią rozwoju u dzieci. prof. zw. dr hab. Danuta Kądzielawa. Rzadko się zdarza w neuronaukach, że głębokie myślenie teoretyczne na temat mózgu, jego struktury i funkcji u dzieci łączy się z bogatym doświadczeniem oddanego swojej pracy klinicysty. Monografia autorstwa Małgorzaty Lipowskiej stanowi przewodnik - w pełnym sensie tego słowa - w pewnej trudnej, ale jakże ważnej podróży poznania zaburzeń pamięci i ich moderatorów u dzieci ze współwystępowaniem dysleksji i ADHD. Osiągnięty wynik naukowy pomnaża moc eksplikacyjną zastosowanej teorii mikrogenetycznej, czyli - inaczej mówiąc - wnosi do nauki (w tym przypadku neuropsychologii rozwoju) nową wartość. Swoim zakresem problemowym, uwidocznionym zwłaszcza w modelowej interpretacji deficytów pamięci wśród dzieci ze współwystępowaniem dysleksji i ADHD praca, nie ma sobie podobnych w dotychczasowej tradycji badań nad zaburzeniami rozwoju u dzieci. prof. zw. dr hab. Maria Pąchalska

Rozdział 1 * Specyfika zaburzeń rozwoju u dzieci * 1.1.Normatywna zmiana rozwojowa a zaburzenia rozwoju * 1.1.1.Zadania rozwojowe a zaburzenia rozwoju * 1.1.2.Zaburzenia rozwoju z perspektywy odmiennych dyscyplin nauki * 1.1.3.Problemy w zakresie terminologii i klasyfikacji zaburzeń rozwoju * 1.2.Zaburzenia rozwoju w klasyfikacjach medycznych * 1.2.1.Zaburzenia rozwoju w klasyfikacji ICD * 1.2.2.Zaburzenia rozwoju w klasyfikacjach DSM * 1.2.3.Zaburzenia rozwoju w klasyfikacjach specyficznych dla dzieci * 1.2.3.1.Kryteria diagnostyczne dla dzieci w wieku przedszkolnym RDC-PA * 1.2.3.2.Klasyfikacja diagnostyczna DC: 0-3 * 1.3.Teoria objawu w neuropsychologii rozwoju * 1.3.1.Morfogeneza * 1.3.2.Parcelacja * 1.3.3.Heterochronia * Rozdział 2 * Dysleksja i ADHD jako zaburzenia rozwoju * 2.1.Problemy definicyjne * 2.1.1.Dysleksja jako specyficzny problem uczenia się * 2.1.2.Zespól nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi * 2.1.3.Klasyfikacje medyczne dysleksji i ADHD * 2.2.Epidemiologia dysleksji i ADHD * 2.3.Podłoże dysleksji i ADHD * 2.3.1.Występowanie rodzinne * 2.3.2.Podłoże genetyczne * 2.3.3.Relacja genów i środowiska * 2.3.4.Podłoże mózgowe * 2.3.5.Zaburzenia biochemiczne * 2.3.6.Prenatalne i neonatalne podłoże deficytów * 2.4.Patomechaniztn zaburzeń rozwoju * 2.4.1.Patomechanizm dysleksji rozwojowej * 2.4.1.1.Koncepcja zaburzeń w układzie wzrokowym * 2.4.1.2.Model równowagi pólkulowej * 2.4.1.3.Koncepcja lingwistyczna * 2.4.1.4.Hipoteza móżdżkowa * 2.4.2.Patomechanizm ADHD * 2.4.2.1.Koncepcja deficytu hamowania reakcji * 2.4.2.2.Model energetyczno-poznawczy * 2.4.2.3.Hipoteza behawioralnych systemów hamowania i aktywacji * 2.4.2.4.Model awersji opóźnienia * Rozdział 3 * Współwystępowanie zaburzeń rozwoju * 3.1.Istota współwystępowania zaburzeń * 3.2.Epidemiologia współwystępowania zaburzeń wśród dzieci * 3.3.Modele współwystępowania zaburzeń * 3.4.Koncepcje współwystępowania dysleksji i ADHD * 3.4.1.Koncepcja objawów fenotypowych * 3.4.2.Koncepcja nielosowego doboru rodziców * 3.4.3.Koncepcja poznawczego podtypu ADHD * 3.4.4.Koncepcja zbliżonej etiologii * Rozdział 4 * Pamięć w ujęciu neuropsychologicznym * 4.1.Istota pamięci * 4.2.Neuroanatomiczne podstawy pamięci * 4.2.1.Badania lokalizacyjne a podstawowe rodzaje pamięci * 4.2.2.Hipokamp oraz przenoszenie wspomnień z pamięci krótkotrwałej do długotrwałej * 4.2.3.Płaty półkul mózgu * 4.2.4.Badania czynnościowe a molekularne i neuronalne podstawy pamięci * 4.3.Wybrane modele pamięci w neuropsychologii * 4.3.1.Strukturalne ujęcie pamięci roboczej * 4.3.2.Modele hierarchiczne i rozproszone * 4.3.3.Model mikrogenetyczny * 4.3.3.1.Ogólne założenia modelu mikrogenetycznego * 4.3.3.2.Pamięć w ujęciu teorii mikrogenetycznej * Rozdział 5 * Procesy pamięciowe w toku prawidłowego i zaburzonego rozwoju * 5.1.Prawidłowości rozwoju pamięci u dzieci * 5.1.1.Pamięć krótko- i długotrwała z perspektywy rozwojowej * 5.1.1.1.Strategie zwiększania zakresu pamięci roboczej * 5.1.1.2.Prawidłowości rozwoju pamięci długotrwałej * 5.1.2.Badania pamięci deklaratywnej i proceduralnej u dzieci * 5.1.2.1.Zagadnienie świadomości a pamięć deklaratywna i proceduralna * 5.1.3.Pamięć semantyczna i epizodyczna z perspektywy rozwojowej * 5.1.3.1.Rozwój pamięci semantycznej * 5.1.3.2.Rozwój pamięci epizodycznej * 5.1.3.3.Różnicowanie pamięci epizodycznej i autobiograficznej * 5.2.Relacje pamięci i uwagi z perspektywy rozwojowej * 5.3.Pamięć a funkcje wykonawcze w ontogenezie * 5.4.Deficyty pamięci w zaburzeniach rozwoju * 5.4.1.Zaburzenia pamięci jako objaw kryterialny * 5.4.2.Niesymptomatyczne deficyty pamięci * Rozdział 6 * Diagnoza pamięci w dysleksji i ADHD - metodologia badań własnych * 6.1.Problematyka badań, cel pracy, pytania i hipotezy * 6.2.Badane zmienne * 6.3.Charakterystyka badanych * 6.3.1.Wiek badanych * 6.3.2.Poziom inteligencji badanych * 6.4.Metody badań * 6.4.1.Metody przesiewowe * 6.4.1.1.Analiza dokumentacji * 6.4.1.2.Wywiad ontogenetyczno-kliniczny * 6.4.1.3.Kwestionariusz Ustrukturyzowanego Wywiadu Diagnostycznego * w Kierunku Zespołu Nadpobudliwości Psychoruchowej * 6.4.1.4.Skala Inteligencji Wechslera dla Dzieci * 6.4.2.Metody badania pamięci * 6.4.2.1.Bateria Badania Pamięci Wechslera - WMS-III * 6.4.2.1.1.Pamięć Logiczna * 6.4.2.1.2.Lista Słów * 6.4.2.1.3.Pamięć Wzrokowo-Ruchowa * 6.4.2.1.4.Powtarzanie Cyfr * 6.4.2.2.Test Figury Złożonej Reya-Osterrietha * 6.4.3.Metody badania moderatorów pamięci * 6.4.3.1.Test d2 * 6.4.3.2.DIVA * 6.4.3.3.Test Interferencji Fonologiczno-Semantycznej * 6.4.3.4.Token Test- 36 * 6.4.3.5.Test Płynności Słownej COWAT * 6.4.3.6.Komputerowy Test Interferencji z efektem Stroopa * 6.4.3.7.Test Sortowania Kart z Wisconsin * 6.4.3.8.Test Porównywania Znanych Kształtów * 6.5.Procedura badań * Rozdział 7 * Zaburzenia pamięci w dysleksji i ADHD - analiza wyników badań własnych * 7.1.Obraz deficytów pamięci werbalnej * 7.2.Problemy z pamięcią wzrokową i wzrokowo-przestrzenną * 7.3.Płeć badanych a zaburzenia pamięci * Rozdział 8 * Poznawcze moderatory deficytów pamięci w dysleksji i ADHD * 8.1.Uwaga jako moderator procesów pamięciowych * 8.2.Język a procesy pamięci * 8.3.Funkcje wykonawcze jako moderator pamięci * 8.4.Preferowany styl poznawczy a procesy pamięci * Rozdział 9 * Neuropsychologiczna analiza zaburzeń pamięci u dzieci * ze współwystępowaniem dysleksji i ADHD: próba ujęcia modelowego * 9.1.Podsumowanie wyników uzyskanych w testach badania pamięci * przez dzieci z poszczególnych grup klinicznych * 9.2.Rola poznawczych moderatorów procesów pamięciowych * wśród dzieci z grup klinicznych * 9.3.Mikrogenetyczny model deficytów pamięci u dzieci ze współwystępowaniem * dysleksji i ADHD * Rozdział 10 * Wnioski i kierunki dalszych badań * Bibliografia * Summary * Dyslexia and ADHD - comorbidity of developmental disorders