Książka zawiera: wiedzę z zakresu psychologicznych podstaw nauczania oraz nauczania uczenia się, najważniejsze prawidłowości odnoszące się do procesu uczenia się i nauczania, zasady konstruktywistycznego podejścia do uczenia się i nauczania, praktyczne implikacje opisywanych idei, analizę problemów nauczania na początku XXI wieku, wnikliwe analizy psychologiczne pobudzające do refleksji, tworzenia nowych lub zmiany własnych sposobów nauczania, atrakcyjną i komunikatywną formę prezentowanych treści uwzględniającą najwyższe standardy naukowości i potrzeby czytelników.Podręcznik przeznaczony dla: studentów pedagogiki i kierunków nauczycielskich, studentów psychologii, studentów studiów podyplomowych przygotowujących do zawodu nauczycielskiego, nauczycieli, pedagogów i psychologów szkolnych, wychowawców.

Cześć 1. U źródeł nauczania - psychologiczne prawidłowości uczenia się * ROZDZIAŁ 1. Uczenie się - różnorodność ujęć teoretycznych * 1.1. Pojęcie uczenia się - rozumienie potoczne i naukowe * 1.2. Poglądy asocjacjonistyczne i behawiorystyczne * 1.3. Podejście psychodynamiczne * 1.4. Psychologia humanistyczna * 1.5. Nurt poznawczy: wprowadzenie * 1.6. Podejście społeczno-kulturowe * 1.7. Podejście eklektyczne * ROZDZIAŁ 2. Specyfika podejścia poznawczego * 2.1. Uwagi wstępne * 2.2. Pamięć - podstawa uczenia się * 2.3. Związki między pamięcią i uczeniem się * 2.4. Uczenie się jako zmiana pojęciowa * 2.5. Informacja, wiedza, mądrość * 2.6. Procesy myślenia * ROZDZIAŁ 3. Kontrola jako szczególny rodzaj kompetencji * 3.1. Uwagi wstępne * 3.2. Rodzaje kontroli * 3.3. Kontrola umysłu * 3.4. Wybiórczość jako przejaw kontroli umysłu * 3.5. Przyszłość psychologicznych badań nad kontrolą * ROZDZIAŁ 4. Uczenie się - podstawowe prawidłowości, implikacje dla praktyki * 4.1. Wnioski z nurtu behawiorystycznego * 4.2. Wnioski z nurtu poznawczego * Część II. Nauczanie: od teorii do praktyki * ROZDZIAŁ 1. Koncepcja nauczania przygotowawczego a idea edukacji całożyciowej * 1.1. Kontekst analiz * 1.2. Dwie tradycje nauczania * 1.3. Mity, czyli fałszywa wiedza * 1.4. Edukacyjna przestrzeń mityczna * ROZDZIAŁ 2. Istota nauczania w ujęciu kognitywistycznym * 2.1. Uwagi wstępne * 2.2. Ogólne zasady nauczania w ujęciu kognitywistycznym * 2.3. Nauczanie w ujęciu kognitywistycznym - etapy działania * ROZDZIAŁ 3. Od kierowania uczeniem się do kształtowania samoregulacji * 3.1. Organizowanie uczenia się * 3.2. Samoregulacja uczenia się - wprowadzenie * 3.3. Samoregulacja uczenia się - determinanty i rozwój * 3.4. Samoregulacja uczenia się - podstawowe stwierdzenia * ROZDZIAŁ 4. Wiedza o rozwoju psychicznym jako fundament (podstawa) nauczania * 4.1. Rozwój w ujęciu teorii Jeana Piageta * 4.2. Charakterystyka poszczególnych okresów rozwoju * 4.3. Rozwój uwagi jako egzemplifikacja ogólnych prawidłowości rozwojowych * 4.4. Gotowość szkolna * Rozdział 5. Wiedza o różnicach indywidualnych w praktyce nauczania * 5.1. Inteligencja i zdolności * 5.2. Styl poznawczy i style myślenia * 5.3. Osobowość i temperament * 5.4. Indywidualizacja nauczania * ROZDZIAŁ 6. Nauczanie uczenia się, rozwijanie samoregulacji * 6.1. Jak szkoła naucza uczenia się * 6.2. Programy nauczania uczenia się - propozycje psychologów * 6.3. Program pomocy w rozwijaniu umiejętności uczenia się Jeana Berbauma * 6.4. Rozwijanie umiejętności uczenia się u studentów - propozycja Claire Weinstein * 6.5. Wnioski * Część III. Uczeń jako podmiot w procesie poznawania * ROZDZIAŁ 1. Podstawowe narzędzia poznawcze: strategie poznawcze * 1.1. Definicje i typologie strategii uczenia się * 1.2. Kryteria opisu strategii poznawczych * 1.3. Efektywność strategii poznawczych * 1.4. Zasady ćwiczenia strategii poznawczych * ROZDZIAŁ 2. Zaawansowane narzędzia poznawcze: strategie metapoznawcze * 2.1. Istota i formy metapoznania w uczeniu się * 2.2. Metapoznanie a inteligencja * 2.3. Strategie zarządzania zasobami * ROZDZIAŁ 3. Indywidualne style uczenia się * 3.1. Definicje i typologie * 3.2. Metody badania * 3.3. Style uczenia się a inne różnice indywidualne istotne dla procesów uczenia się * 3.4. Style uczenia się a osiągnięcia * 3.5. Implikacje praktyczne * ROZDZIAŁ 4. Pozapoznawcze uwarunkowania funkcjonowania ucznia * 4.1. O motywacji ludzkich działań * 4.2. O utrzymywaniu motywacji - znaczenie siły woli * 4.3. O związkach między umysłem, emocjami i wolą * Cześć IV. Nauczyciel jako uczący się dorosły * ROZDZIAŁ 1. O skuteczności oddziaływań dydaktycznych * 1.1. Uwagi wstępne * 1.2. Czynniki efektywności nauczania * 1.3. Próby wyjścia poza ujęcie czynnikowe * 1.4. Poczucie skuteczności zawodowej nauczycieli * ROZDZIAŁ 2. Trud stawania się nauczycielem * 2.1. Samoświadomość ucznia i nauczyciela * 2.2. Nie tylko samoświadomość - trudny problem nabywania kompetencji * 2.3. Nauczyciel jako badacz * ROZDZIAŁ 3. Nauczyciel - człowiek i profesjonalista * 3.1. Uwagi wstępne * 3.2. Zmieniająca się wiedza, rozwijający się nauczyciel * 3.3. Nauczyciele w obliczu "wielkiej zmiany" w myśleniu o osobach zdolnych * 3.4. Wyróżniki ujęć potocznych * 3.5. Nowe koncepcje, stare sposoby myślenia i działania * ROZDZIAŁ 4. Pomiar efektów uczenia się * 4.1. Uwagi wstępne * 4.2. Rodzaje oceniania * 4.3. Pomiar efektów a uczenie się i nauczanie * 4.4. Co powinno być podstawą i przedmiotem pomiaru? * 4.5. Wybrane problemy związane z pomiarem efektów nauczania * 4.6. Przygotowywanie uczniów do sprawdzianów * 4.7. Nowe sposoby pomiaru efektów nauczania * Część V. Wybrane problemy edukacji XXI wieku * ROZDZIAŁ 1. Czasy globalnych przemian: próba analizy psychologicznej * 1.1. Czym jest globalizacja? * 1.2. Globalizacja jako zjawisko historyczne * 1.3. Specyfika i zakres globalnych przemian na przełomie XX i XXI wieku * 1.4. Charakterystyka informacyjnej i kulturowej ścieżki globalizacji * 1.5. Przemiany ogólnoświatowe jako przyczyna modyfikacji w środowisku życia * ROZDZIAŁ 2. Informacja, wiedza, doświadczenie indywidualne w dobie przemian ogólnoświatowych * 2.1. Rozwój technologiczny jako przedmiot badań naukowych * 2.2. Nowoczesna technika i zjawisko nadprodukcji informacji * 2.3. Bogactwo informacji nie wystarczy, czyli o niezbędności i niezbywalności wiedzy * 2.4. Doświadczenie indywidualne w nowym tysiącleciu * ROZDZIAŁ 3. Poznawać siebie, rozumieć innych: uniwersalne cele kształcenia * 3.1. Psychologia jako kontekst analiz * 3.2. Między teorią i praktyką * 3.3. Poznawanie i rozumienie siebie oraz innych * ROZDZIAŁ 4. Z zagadnień dialogu edukacyjnego * 4.1. Uwagi wstępne * 4.2. Dialog w tradycji europejskiej * 4.3. Specyfika dialogu * 4.4. Płaszczyzny dialogu * 4.5. Dialog a rozwój: perspektywa ucznia i nauczyciela * 4.6.Trudy dialogu w dobie rozwoju technologicznego * ROZDZIAŁ 5. Problemy edukacji w zapisach wielkich dokumentów oświatowych * 5.1. Różne konteksty analiz zagadnień edukacyjnych * 5.2. Nauczanie w pracach instytucji i organizacji międzynarodowych * 5.3. Efekty prac wielkich gremiów * 5.4. Złożoność świata jako wyzwanie dla edukacji * ROZDZIAŁ 6. O niektórych zadaniach psychologa u początku XXI wieku * 6.1. Specyfika czasów * 6.2. Specyfika powinności psychologa * Refleksje końcowe