Książka niniejsza nie jest podręcznikiem, jest książką do czytania. Ma ona powiedzieć tym, którzy chcą to wiedzieć, co to jest nasz naród, skąd się on wziął i jak się rozwinął, co w przeszłości osiągnął i jakie przeszkody w życiu swoim pokonał. Jest to trochę tak, jak opowiedzenie młodemu synowi czy córce o przeszłości ich rodziny, o dawno zmarłych dziadkach i pradziadkach. Przecież normalnie, każdy chce wiedzieć, kim byli jego przodkowie i chętnie opowiadań o przeszłości swej rodziny słucha. A naród — to jest tak jak rodzina: to jest zbiorowość, która złączona jest poczuciem jedności i solidarności, mająca wspólną przeszłość, przejęta wzajemną czułością i przywiązaniem. Ale naród, to jest coś o wiele od rodziny większego i mocniejszego. Każdy normalny człowiek kocha swego ojca i matkę, swoją żonę i swoje dzieci. Życzy im wszystkiego dobrego, boleje nad ich nieszczęściami i przykrościami, cieszy się ich radościami, jest dumny z tego, co stanowi ich zasługi, osiągnięcia i cnoty, wstydzi się za nich, jeśli w czymś nie dopisali lub zawinili. Każdy normalny człowiek, w jeszcze większym stopniu, kocha swój naród i czuje się z nim związany. I ma świadomość, że jego naród — to jesteśmy "my". A inne narody, to są ludzie może zacni i godni szacunku, ale jednak obcy. "Nie my". I cieszy się sprawami swojego narodu lub martwi się nimi i pragnie przyczynić się do dobra tego narodu, służyć mu, pracować dla niego i być z niego dumnym, i być mu wiernym.Każdy członek narodu powinien, i w istocie chce, znać przeszłość swojego narodu. To znaczy wiedzieć, jakie były losy tego narodu — dobre i złe, radosne i smutne — w czasach minionych, pokolenie za pokoleniem, stulecie za stuleciem. Wiedzieć, co przeżywali jego dziadowie i pradziadowie, i pra-pra, wiele razy powtarzając to słówko pra-, praojcowie w dawnych wiekach.Jędrzej Giertych (z Przedmowy)

Słowo wstępne * Przedmowa * PRADZIEJE * PIASTOWIE * Państwo Polan * Wielka decyzja * Mieszko I. Chrzest Polski * Bolesław Chrobry * Polska zapora ekspansji niemieckiej * Święty Wojciech i misja pruska * Ustanowienie polskiego Kościoła * Przebieg rządów Bolesława Chrobrego * Koronacja * Mieszko II * Pomieszkowa ruina * Kazimierz Odnowiciel * Bolesław Śmiały * Walka cesarstwa z papiestwem * Canossa * Polityka Bolesława Śmiałego w obliczu sporu papiestwa i cesarstwa * Zamordowanie Świętego Stanisława * Upadek Bolesława Śmiałego * Władysław Herman * Bolesław Krzywousty * Testament Bolesława Krzywoustego * Polska w podziałach * Jedność Polski w podziałach * Napór niemiecki * Dwa obozy * Dążenie do zjednoczenia * Narodziny państwa krzyżackiego nad Bałtykiem * Najazd mongolski * Kolonizacja niemiecka * Zagrożenie czeskie * Łokietek * Zagarnięcie Pomorza przez Krzyżaków * Kazimierz Wielki * POLSCY ANDEGAWENI * Ludwik Węgierski * Jadwiga * JAGIELLONOWIE * Litwa * Jagiełło * Litwa w dziejach Polski * Grunwald * Rządy Jagiełły w Polsce * Polskie a krzyżackie pojęcie o krzewieniu chrześcijaństwa * Warneńczyk i Warna * Kazimierz Jagiellończyk * Oleśnicki * Sprawy husyckie, czeskie i śląskie * Jagiellońska polityka dynastyczna * Odzyskanie Pomorza * Sprawa brzegów czarnomorskich i sprawy tureckie * Moskwa * Jan Olbracht i Aleksander * Zygmunt Stary * Reformacja * Sekularyzacja Prus * Zygmunt August * Kontrreformacja * Unia lubelska * Inflanty * Przekształcenie się ustroju Polski * Żegluga wiślana. Gdańsk. Zboże. Pańszczyzna * KRÓLOWIE ELEKCYJNI * Pierwsze bezkrólewie * Walezy * Batory * Sprawy gdańskie * Walka z Moskwą * Polityka wewnętrzna Batorego * Zygmunt III Waza * Wojna trzydziestoletnia * Sprawy szwedzkie * Sprawy moskiewskie * Kozaczyzna * Napór turecki * Rokosz Zebrzydowskiego * Unia brzeska * Warszawa * Władysław IV * Początek buntu Chmielnickiego * Jan Kazimierz * Wojna z Chmielnickim * Wichrzenia wewnętrzne * „Potop” szwedzki * Wojna z Moskwą * Ugoda hadziacka * Wyrośnięcie potęgi pruskiej * Próba przewrotu profrancuskiego * Rokosz Lubomirskiego * Polityka Olszowskiego * Michał Korybut Wiśniowiecki * Sprawa pruska * Najazd turecki * Konfederacja gołąbska * Chocim * Sobieski * Polska przedmurzem chrześcijaństwa * Wyprawa wiedeńska * Wyprawa mołdawska * Ostatnie lata Sobieskiego