Książka przedstawia rozwój w okresie dorastania w różnych sferach w odniesieniu do rozwoju człowieka w ciągu życia, a także autorski rozszerzony model koncepcji własnego życia młodzieży oraz wybrane problemy okresu dorastania. Książka może być przydatna dla studentów psychologii, pedagogiki, socjologii, psychologów i pedagogów praktyków, socjologów, a także dla nauczycieli, rodziców oraz w wielu zakresach dla dorastającej młodzieży.

1. Rozwój młodzieży a rozwój człowieka w ciągu całego życia * 1.1. Wprowadzenie * 1.2. Współczesne podejście do rozwoju człowieka - teoria rozwoju w ciągu życia life-span developmental psychology * 1.3. Przykładowe teorie (zagraniczne i polskie) uwzględniające rozwój człowieka w ciągu całego życia * 1.4. Rozwój w okresie dorastania a rozwój w ciągu całego życia * 1.5. Co dalej po okresie dorastania? Specyfika rozwoju człowieka w dorosłości * 2. "Wyłaniająca się dorosłość" - specyficzna faza rozwoju na przełomie okresu dorastania i wczesnej dorosłości * 2.1. Wprowadzenie * 2.2. Teoria J. Arnetta dotycząca "wyłaniającej się dorosłości" * 2.3. Kulturowy wymiar fazy "wyłaniającej się dorosłości" * 2.4. Kontrowersje wokół teorii J. Arnetta * 2.5. Podsumowanie * 3. Okres dorastania - granice czasowe oraz cechy specyficzne * 3.1. Wyjaśnienia terminologiczne * 3.2. Granice czasowe okresu * 3.3. Cechy specyficzne dorastania * 3.3.1. Zmiany ilościowe i jakościowe w rozwoju fizycznym i psychicznym * 3.3.2. Kryzys okresu dorastania (kryzys tożsamości) * 3.3.3. Konflikt w dorastaniu * 4. Rozwój młodzieży w ujęciu społeczno-kulturowym * 4.1. Dorastanie w świetle wybranych koncepcji * 4.2. Czynniki kulturowo-społeczne a proces dorastania * 4.3. Przykładowe badania dotyczące społeczno-kulturowego podejścia do dorastania * 5. Rozwój fizyczny w okresie dorastania jako podstawa rozwoju psychicznego * 5.1. Wprowadzenie * 5.2. Rozwój mózgu * 5.3. Zmiany hormonalne * 5.4. Pokwitanie (skok pokwitaniowy) * 5.5. Rozwój cech płciowych * 5.6. Związek między rozwojem fizycznym a rozwojem psychicznym młodzieży * 6. Rozwój myślenia - istotny warunek rozwoju w innych sferach * 6.1. Wprowadzenie * 6.2. Proces przejścia od operacji konkretnych do operacji formalnych * 6.3. Operacje formalne - nowa jakość myślenia w okresie dorastania * 6.4. Metamyślenie jako refleksja nad własnym myśleniem * 6.5. "Elitarność" myślenia formalnego * 6.6. Egocentryzm i decentracja w myśleniu * 6.7. Korzyści z myślenia formalnego dla młodzieży * 6.8. Perspektywa dalszego rozwoju myślenia w okresie dorosłości * 7. Kształtowanie się osobowości młodzieży a rozwój samowiedzy, pojęcia JA i tożsamości (relacje między procesami) * 7.1. Wprowadzenie * 7.2. Relacje między pojęciami: samowiedza, pojęcie JA i tożsamość * 7.3. Znaczenie rozwoju samowiedzy, pojęcia JA i tożsamości dla kształtowania się osobowości * 7.4. Główne prawidłowości rozwoju samowiedzy, pojęcia JA i tożsamości w okresie dorastania * 7.4.1. Rozwój samowiedzy młodzieży * 7.4.2. Rozwój pojęcia JA w okresie dorastania * 7.4.3. Kształtowanie się tożsamości w okresie dorastania * 7.5. Wnioski dotyczące poziomu rozwoju osobowości w okresie dorastania * 7.6. Rozwój osobowości w okresie dorosłości * 8. Tworzenie się indywidualnego systemu wartości oraz światopoglądu młodzieży (relacje między procesami) * 8.1. Wprowadzenie * 8.2. Kształtowanie się systemu wartości i światopoglądu w okresie dorastania - relacje między procesami * 8.3. Rozwój systemu wartości młodzieży w okresie dorastania * 8.3.1.Pojęcie wartości i ich funkcje w życiu młodzieży * 8.3.2.Kształtowanie się systemu wartości młodzieży * 8.4. Rozwój światopoglądu młodzieży w okresie dorastania * 8.4.1. Pojęcie światopoglądu i jego funkcje w życiu młodzieży * 8.4.2. Kształtowanie się światopoglądu młodzieży * 8.5. Rozwój systemu wartości i światopoglądu w okresie wczesnej dorosłości * 9. Kształtowanie się autonomii moralnej u dorastającej młodzieży * 9.1. Wprowadzenie * 9.2. Rozwój moralny dzieci i młodzieży według J. Piageta * 9.3. Rozwój moralny człowieka w ciągu życia według L. Kohlberga * 9.4. Inne współczesne teorie dotyczące rozwoju moralnego * 9.4.1. Teoria rozwoju rozumowania moralnego J. Resta jako kontynuacja teorii L. Kohlberga * 9.4.2. Rozwój moralny rozumiany jako zjawisko wielowątkowe * 9.5. Metody badania rozwoju moralnego człowieka * 9.6. Co dalej po okresie dorastania? Rozwój moralny w dorosłości * 10. Rozwój religijności młodzieży * 10.1. Wprowadzenie * 10.2. Stadialna koncepcja rozwoju religijnego J. Fowlera a rozwój religijności w okresie dorastania * 10.3. Poznawczo-rozwojowa koncepcja integralnego rozwoju religijności C. Walesy a rozwój religijny młodzieży * 10.4. Rozwój religijności człowieka w okresie dorosłości * 11. Rozwój społeczny w okresie dorastania - "wrastanie" młodzieży w społeczeństwo oraz zmiany w relacjach z dorosłymi i rówieśnikami * 11.1. Wprowadzenie * 11.2. "Wrastanie" w społeczeństwo dorosłych i poszukiwanie swojego miejsca w społeczeństwie * 11.3. Status społeczny młodzieży * 11.4. Zmiany w relacjach z dorosłymi * 11.5. Zmiany w relacjach z rówieśnikami (przyjaźń, grupy rówieśnicze, miłość) * 11.6. Rozwój społeczny w okresie wczesnej dorosłości * 12. Perspektywa czasowa i orientacja przyszłościowa młodzieży * 12.1. Definicje i koncepcje teoretyczne * 12.1.1. Koncepcja J.E. Nurmiego * 12.1.2. Model kształtowania się orientacji przyszłościowej J. Trempały i L. Malmberga * 12.1.3. Model perspektywy czasu Z. Zaleskiego * 12.1.4. Koncepcja perspektywy czasu P.G. Zimbardo * 12.2. Przykładowe badania dotyczące orientacji przyszłościowej * 13. Zadania rozwojowe okresu dorastania * 13.1. Pojęcie zadania rozwojowego * 13.2. Zadania rozwojowe okresu dorastania * 14. Tworzenie koncepcji własnego życia przez młodzież a zadania rozwojowe okresu dorastania * 14.1. Poglądy J. Piageta dotyczące tworzenia przez młodzież "programu" własnego życia * 14.2. Poglądy A. Niemczyńskiego dotyczące tworzenia przez człowieka koncepcji dotyczącej własnego życia * 14.3. Omówienie autorskiego modelu koncepcji własnego życia młodzieży * 14.3.1. Uwagi wstępne * 14.3.2. Zagadnienia definicyjne * 14.3.3. Wstępny model oraz elementy koncepcji młodzieży dotyczącej własnego życia * 14.3.4. Czynniki istotne w procesie tworzenia koncepcji własnego życia przez młodzież * 14.3.5. Rozszerzony model koncepcji własnego życia młodzieży * 14.4. Podstawowe wnioski * 14.5. Badania własne dotyczące tworzenia przez młodzież koncepcji własnego życia * 14.6. Tworzenie koncepcji dotyczącej własnego życia w okresie dorosłości * 15. Planowanie własnej przyszłości i podejmowanie decyzji życiowych przez młodzież a zadania rozwojowe okresu dorastania * 15.1. Wprowadzenie * 15.2. Planowanie własnej przyszłości przez młodzież a rozwój orientacji przyszłościowej * 15.3. Planowanie przyszłości przez młodzież a tworzenie przez nią koncepcji własnego życia * 15.4. Podejmowanie przez młodzież decyzji dotyczących własnej przyszłości * 15.4.1. Pojęcie decyzji * 15.4.2. Rodzaje sytuacji decyzyjnych * 15.4.3. Przebieg procesu podejmowania decyzji przez młodzież * 15.4.4. Planowanie własnej przyszłości i podejmowanie decyzji w okresie dorosłości * 16. Wybrane problemy okresu dorastania w kontekście rozwoju ogólnego * 16.1. Wprowadzenie * 16.2. Kryzys w okresie dorastania * 16.3. Konflikt w dorastaniu * 16.4. Bunt młodzieńczy w okresie dorastania * 16.4.1. Próba zdefiniowania buntu młodzieńczego * 16.4.2. Przyczyny buntu młodzieńczego * 16.4.3. Przedmiot i rodzaje buntu * 16.4.4. Formy i przejawy buntu * 16.4.5. Funkcje buntu * 16.4.6. Podsumowanie * 16.5. Bunt młodzieńczy a początek wczesnej dorosłości (faza "wyłaniającej się dorosłości") * 16.6. Zachowania autodestrukcyjne młodzieży w okresie dorastania * 16.6.1. Pojęcie i rodzaje zachowań autodestrukcyjnych * 16.6.2. Czynniki sprzyjające zachowaniom autodestrukcyjnym * 16.6.3. Stosowanie używek * 16.6.4. Zażywanie narkotyków * 16.6.5. Motywy stosowania używek i zażywania narkotyków * 16.6.6. Skutki stosowania używek i zażywania narkotyków * 16.6.7. Przyjmowanie anabolików (przyczyny i skutki) * 16.6.8. Zachowania ryzykanckie * 16.6.9. Próby samobójcze