Koniec XX w. zapisał się w historii Europy niezwykle burzliwymi przemianami politycznymi. Poczynając od końca lat osiemdziesiątych tego stulecia zmieniły one w krótkim czasie polityczne oblicze kontynentu. Umowną cezurę stanowiła tzw. jesień narodów w1989r., która rozpoczęła demontaż bloku wschodniego i zakończyła okres dominacji politycznej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Od tego czasu do aktywnego uczestnictwa w rozwoju kontynentu włączyły się byłe kraje socjalistyczne z Europy Środkowej, a potem także z Europy Wschodniej. Z pewnym opóźnieniem podobne przemiany objęły potem także państwa socjalistyczne na innych kontynentach. Dla naszych rozważań najistotniejsze są państwa, które powstały po rozpadzie ZSRR w grudniu 1991 r. Dzielił je większy niż państwa bloku wschodniego dystans cywilizacyjny od krajów zachodnich. W grupie byłych republik radzieckich można było wyróżnić kraje o długiej tradycji państwowości, takie jak Gruzja i takie, które dopiero od niedawna budowały swoją samodzielność polityczną, jak Azerbejdżan. Niezależnie od wskazanych różnic między poszczególnymi podmiotami stosunków międzynarodowych, po 1991 r. zakończył się podział Europy na dwie części i odzyskała ona kształt polityczny zbliżony do geograficznego. Jej umowną wschodnią granicę polityczną, przesunięto znad Łaby na Ural, a południowa granica kontynentu z podzielonych na nowo Bałkanów przeniosła się na podlegający podobnej dezintegracji Kaukaz.

Rozdział I. Dokonania polityczne Gruzinów do XIX w. * 1. Początki gruzińskiego narodu i państwa * 2. Najazd mongolski i rozpad scentralizowanego państwa * 3. Przyłączenie Gruzji do Rosji 1783-1864 * 4. Następstwa przyłączenia ziem gruzińskich do Rosji * Rozdział II. Gruzińskie grupy etniczne * 1. Przemiany etniczne i demograficzne w Gruzji * 2. Polityka Rosji wobec Gruzji i Gruzinów * 3. Stosunek Gruzinów do własnej państwowości * Rozdział III. Naród gruziński w XIX w * 1. Metody likwidowania odrębności ziem gruzińskich * 2. Kulturotwórcza działalność gruzińskiej inteligencji od połowy XIX w. * 3. Przemiany gruzińskiej świadomości narodowej na początku XX w. *Część druga * Od niepodległości do władzy Rad * Rozdział I. Demokratyczna Republika Gruzińska 1918-1921 * 1. Powołanie Sejmu Zakaukaskiego * 2. Ogłoszenie Aktu Niepodległości Gruzji 26 maja 1918 r * 3. Działalność mienszewików na rzecz zachowania niepodległości * Rozdział II. Od przewrotu bolszewickiego do utworzenia Gruzińskiej * Socjalistycznej Republiki Radzieckiej * 1. Obalenie rządu mienszewików w 1921 r. * 2. Zwalczanie gruzińskiej opozycji przez bolszewików w latach 1921-1924 * 3. Federacja Zakaukaska zamiast niepodległych państw * Rozdział III. Gruzja socjalistyczna w granicach ZSRR * 1. Radziecka polityka narodowościowa w Gruzji * 1.1. Od guberni czarnomorskiej do Abchaskiej Autonomicznej Socjalistycznej * Republiki Radzieckiej * 1.2. Od „tureckiej Adżarii” do Adżarskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej * 1.3. Południowoosetyjski Obwód Autonomiczny * 2. Polityka radzieckiego centrum wobec Gruzji * 3. Zmiany struktury demograficznej GSRR Część trzecia * Gruzińska transformacja po 1989 r. * Rozdział I. Kryzys polityczny 1986-1989 * 1. Opozycja antykomunistyczna w Gruzji * 2. Znaczenie wydarzeń 9 kwietnia 1989 r. w Tbilisi * 3. Odrodzenie Kościoła gruzińskiego a świadomość narodowa Gruzinów * 4. Niepodległość Gruzji a regionalne separatyzmy * 4.1. Osetia Południowa * 4.2. Abchazja * 4.3. Adżaria * 4.4. Dżawachetia-Meschetia i Kwemo Kartlia * Rozdział II. Krótkie rządy Zwiada Gamsachurdii * 1. System polityczny II Republiki * 2. Stosunki z Rosją i innymi krajami * 3. Stan świadomości narodowej inteligencji tbiliskiej w 1991 r. * 4. Wojna domowa 1991-1994 * Rozdział III. Gruzja pod rządami Eduarda Szewardnadzego * 1. Konflikt Gruzinów z Abchazami w 1992 r. * 2. Reformowanie kraju po wyborach w 1992 r. * 3. System partyjny II Republiki * 4. Wybory parlamentarne i prezydenckie 1995 r. * 5. Przemiany świadomości narodowej inteligencji tbiliskiej w 1995 r. Rozdział IV. Nowa polityka Micheila Saakaszwilego * 1. Nieudana druga kadencja Eduarda Szewardnadzego * 2. „Rewolucja róż” i jej następstwa * 3. Wojna rosyjsko-gruzińska 2008 r. * 4. Polityka Unii Europejskiej wobec Gruzji * 5. Nowi ludzie na nowe czasy * * Zakończenie * Spis map i fotografii