Gospodarowanie majątkiem komunalnym ma priorytetowe znaczenie dla sprawnej i efektywnej realizacji zadań publicznych nałożonych na poszczególne gminy. Decyzje podejmowane przez władze lokalne w tym zakresie powinny charakteryzować się przede wszystkim racjonalnością i efektywnością, jak również pragmatyzmem działań. Wielość i różnorodność decyzji majątkowych oraz wynikających z nich problemów sprawia, że należy ująć je w jeden logiczny system, który pozwoli na realizowanie długofalowej polityki majątkowej, przekładającej się na rozwój społeczno-gospodarczy gminy. Podjęte w książce zagadnienia są niezwykle złożone, gdyż obejmują nie tylko obszary związane z inwentaryzacją posiadanego majątku, ale również z właściwie przeprowadzonym procesem planowania jego wykorzystania, co przekłada się na potrzebę wprowadzenia strategii majątkowych gminy, umożliwiającej stały monitoring i ocenę procesu gospodarowania majątkiem. Jest to warunek konieczny do osiągnięcia przez gminę równowagi majątkowej, czyli sytuacji, w której władze lokalne respektując oczekiwana mieszkańców, świadomie kształtują zasoby majątkowe gminy i relacje pomiędzy poszczególnymi jego składnikami, w celu optymalizacji procesu świadczenia usług publicznych. Jest to szczególnie ważne, ponieważ procesy związane z gospodarowaniem majątkiem, a zwłaszcza szeroko rozumiane przekształcenia własnościowe, nadal są obiektem sporów i dyskusji dotyczących ich prawidłowego przebiegu. Rozważania zaproponowane w niniejszej publikacji koncentrują się na wypracowaniu rozwiązań mających na celu określenie pożądanych zmian w zakresie gospodarowania majątkiem komunalnym oraz wskazanie głównych kierunków doskonalenia tego procesu w praktyce zarządzania publicznego. Monografia zawiera również opracowanie metodyki projektowania i wdrożenia strategii majątkowej w sektorze komunalnym, jako podstawowego instrumentu gospodarowania majątkiem, zwłaszcza w dużych ośrodkach miejskich. Za cele uzupełniające przyjęto identyfikację i analizę zjawisk oraz procesów oddziałujących na gospodarowanie majątkiem komunalnym, jak też ustalenie zjawisk i procesów dysfunkcyjnych obniżających sprawność i efektywność gospodarowania majątkiem komunalnym. Książka przeznaczona jest dla czytelników zainteresowanych zarówno teoretycznymi, jak i praktycznymi aspektami gospodarowania majątkiem samorządowym, zwłaszcza pracowników naukowych, pracowników administracji samorządowej oraz studentów kierunków ekonomicznych.

Wstęp 9 * Rozdział 1 * Gminna jako podmiot gospodarki komunalnej 23 * 1.1. Miejsce samorządu terytorialnego w budowie społeczeństwa demokratycznego 23 * 1.2. Wybrane teorie ekonomiczne odnoszące się do determinant realizacji zadań publicznych przez gminy 32 * 1.3. Zasady podziału zadań publicznych pomiędzy państwo a samorząd terytorialny 41 * 1.4. Ogólna charakterystyka zadań gminy ze szczególnym uwzględnieniem zadań gospodarki komunalnej 44 * 1.5. Polityka zagospodarowania przestrzennego jako obligatoryjne zadanie gminy 54 * Rozdział 2 * Majątek komunalny i jego funkcja gospodarczo-społeczna 63 * 2.1. Majątek komunalny - specyfikacja głównych kategorii 63 * 2.2. Sposoby nabywania majątku komunalnego 75 * 2.3. Warunki i instrumenty gospodarowania majątkiem komunalnym 79 * 2.4. Formy organizacyjne władania majątkiem komunalnym 85 * 2.5. Inwentaryzacja majątku komunalnego jako podstawa dysponowania nim 92 * Rozdział 3 * Samodzielność finansowa gminy a polityka kształtowania dochodów i wydatków majątkowych 101 * 3.1. Istota samodzielności finansowej gminy 101 * 3.2. Granice samodzielności dochodowej gminy 106 * 3.3. Samodzielność wydatkowa gminy w aspekcie ponoszenia nakładów inwestycyjnych 117 * 3.4. Charakterystyka wpływów budżetowych gminy w świetle gospodarowania majątkiem 124 * 3.5. Wielkość i struktura dochodów z majątku komunalnego w latach 2006-2014 142 * Rozdział 4 * Proces świadczenia usług publicznych a gospodarowanie majątkiem komunalnym 151 * 4.1. Usługi publiczne - pojęcie, istota i klasyfikacja 151 * 4.2. Modele świadczenia usług publicznych 156 * 4.3. Prawno-organizacyjne formy świadczenia usług komunalnych 161 * 4.4. Pozycja sektora prywatnego w procesie świadczenia usług publicznych 169 * 4.5. Problem pomiaru efektywności usług komunalnych 184 * Rozdział 5 * Koncepcja strategicznego gospodarowania majątkiem komunalnym 197 * 5.1. Dysfunkcje systemu gospodarowania majątkiem komunalnym w świetle badań empirycznych 197 * 5.2. Proponowane działania zwiększające efektywność i sprawność gospodarowania majątkiem komunalnym 209 * 5.3. Idea strategicznego podejścia do gospodarowania majątkiem komunalnym 217 * 5.4. Strategie majątkowe w sektorze komunalnym - wyzwania systemowe 226 * 5.5. Determinanty wyboru modelu strategicznego gospodarowania majątkiem komunalnym 231 * Rozdział 6 * Warunki i scenariusze wdrożenia strategii majątkowej w sektorze komunalnym - wnioski poznawcze i aplikacyjne 237 * 6.1. Model wdrożenia podejścia strategicznego do praktyki gospodarowania majątkiem komunalnym w Polsce 237 * 6.2. Przesłanki i bariery implementacji strategii majątkowych do praktyki polskich gmin 244 * 6.3. Dobór metod i instrumentów formułowania i implementacji strategii majątkowych 249 * 6.4. Proces planowania i implementacji gminnej strategii majątkowej 270 * 6.5. Model skoncentrowanej organizacji procesu strategicznego gospodarowania majątkiem komunalnym 292 * Podsumowanie 301 * Bibliografia 305