Losy mieszkańców galicyjskiej wsi nierozerwalnie związane są z wydarzeniami historycznymi - przede wszystkim z wojnami i powstaniami, w które obfituje wiek XIX. Głównymi bohaterami powieści jest rodzina Kończyświatów - każda z czterech ksiąg przedstawia losy jednego z mężczyzn należących do jej czterech pokoleń. Jan Hyndryk, zwany Hynkiem, przychodzi na świat w 1812 roku. Jest bystry i wygadany, jego cięty język przysparza mu jednak wielu wrogów, wśród których są też żona dziedzica i jego syn. Zmienne koleje losu prowadzą Hynka przez bogactwo i biedę, wolność i niewolę, od rodzinnej wsi po daleką Syberię. Młodszy syn Hynka, Dolek, w przeciwieństwie do ojca jest wrażliwy i nieśmiały. Zamknięty w sobie chłopiec w wieku sześciu lat przestaje mówić - od tej pory jego sposobem porozumiewania się ze światem staje się muzyka, do której ma duży talent. Tymczasem w zaborowskich chłopach narasta wściekłość i poczucie krzywdy - przez Galicję przetacza się szaleństwo krwawych zapustów... Pierworodny syn Dolka, Jędrzej, przychodzi na świat w tym samym roku, w którym Galicja zmaga się z klęską głodu. Z nerwowego, płaczliwego chłopca wyrasta porywczy i wybuchowy mężczyzna. Jędrzej jest niespokojnym duchem, nie może znaleźć sobie miejsca w Zaborowie i decyduje się na wyprawę do Ameryki. Wróciwszy po dwóch latach w rodzinne strony zakłada wreszcie rodzinę. Spokojna starość nie jest mu jednak pisana - Europę ogarnia Wielka Wojna, a Jędrzej mimo podeszłego wieku zostaje powołany do wojska. I wojna światowa nie oszczędza także jego najstarszego syna, R.