Książka jest obszernym opracowaniem o charakterze teoretyczno-empirycznym, a jej tematyka mieści się w obszarze pedagogiki wczesnoszkolnej, szczególnie zagadnień teoretycznych i praktycznych dydaktyki wczesnoszkolnej. Podjęcie przez Autorkę kwestii wiedzy osobistej znajduje głębokie uzasadnienie we współczesnym dyskursie naukowym. [.] Praca pod względem omawianej w niej problematyki jest nowatorska, wzbogaca wiedzę o szkolnej edukacji dziecka, zakreśla ważne pole dociekań w tej dziedzinie. [.] Monografia jest wartościowa poznawczo, wnosi nowe treści do pedagogiki, w tym pedagogiki wczesnoszkolnej.Z recenzji wydawniczej dr hab. Józefy Bałachowicz, prof. APSPraca ma charakter interdyscyplinarny i odpowiada pilnym potrzebom edukacji kształtującej osoby, osobowości i indywidualności [.]. Istotną wartością książki jest bogaty, dobrze dobrany zestaw literatury interdyscyplinarnie traktowanego przedmiotu jej studiów i badań. [.] Publikacja stanie się cennym źródłem dla tych Czytelników, którzy chcą zgłębiać, zmieniać, wzbogacać i umożliwiać kształtowanie podmiotowych struktur osobistej wiedzy uczniów edukacji wczesnoszkolnej.Z recenzji wydawniczej prof. dr hab. Wojciecha Kojsa poleca ImpulsCelami opracowania są: po pierwsze, przedstawienie opinii i przekonań badanych nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej na temat wiedzy osobistej dziecka na podstawie analizy ich wypowiedzi udzielonych w trakcie indywidualnych wywiadów otwartych; po drugie, próba oglądu praktyki pedagogicznej tychże nauczycieli pod kątem sposobów aktywizowania i wykorzystywania wiedzy osobistej dziecka na zajęciach w klasach początkowych szkoły podstawowej. Podjęto próbę uzyskania odpowiedzi na pytania: Jaki jest sposób rozumienia wiedzy osobistej dziecka i jakie cechy przypisują jej nauczyciele? Czy i jak nauczyciele w praktyce odwołują się do wiedzy osobistej dziecka i ją wykorzystują? Kolejnym celem badań jest ukazanie świadomości nauczycieli w zakresie podejmowanych działań dotyczących aktywizowania i integrowania wiedzy osobistej i szkolnej dziecka w praktyce poprzez zestawienie opinii wyrażonych w wywiadach otwartych z analizą przebiegu przeprowadzonych przez nich zajęć w klasach początkowych szkoły podstawowej.Praca składa się z części teoretycznej i części badawczej. Część teoretyczna obejmuje pięć rozdziałów. W pierwszym omówiono społeczno-kulturowy i ideologiczny kontekst współczesnej edukacji. Rozdział ten ukazuje wielowymiarowość i złożoność wpływów oraz oddziaływań edukacyjnych, wskazuje na zależność między zakresem i charakterem wiedzy przekazywanej i wymaganej od dziecka w szkole a zmianami kulturowymi i przemianami cywilizacyjnymi specyficznymi dla rzeczywistości ponowoczesnej. Rozważania podjęte w rozdziale 2 koncentrują się wokół kluczowej dla pracy kategorii pojęciowej, jaką jest wiedza osobista. Ontologiczna i epistemologiczna charakterystyka omawianej kategorii została dokonana z perspektywy różnych dyscyplin naukowych, zwłaszcza psychologii, pedagogiki i socjologii, szczególnie - ze względu na omawianą problematykę - fenomenologicznej socjologii wiedzy. W rozdziale tym podjęto także kwestię językowych determinant wiedzy potocznej, przede wszystkim zaś problem kształtowania pojęć w procesie kształcenia. Kluczowym zagadnieniem poruszonym w rozdziale 2 jest też komunikacja dydaktyczna w kontekście aktywizowania i konstruowania wiedzy dziecka. Rozdział 3 odsłania edukację dzieci w młodszym wieku szkolnym na tle wybranych paradygmatów i orientacji w myśleniu o współczesnej edukacji. Przede wszystkim skupiono się w nim na ukazaniu znaczenia, jakie przypisuje się wiedzy osobistej dziecka w konstruktywistycznym myśleniu o edukacji, zwłaszcza - w związku z podjętymi w książce rozważaniami i badaniami - w konstruktywizmie społecznym. Dyskusja prowadzona w rozdziale 4 odnosi się do istoty i rodzajów codziennych doświadczeń dziecka we współczesnej przestrzeni życia i edukacji jako źródeł jego wiedzy. Wychodząc od wybranych koncepcji doświadczeń w edukacji podjęto próbę uzasadnienia, że zarówno podmiotowość i aktywność poznawcza dziecka, jak i doświadczenia nabywane w przestrzeni społecznej są źródłami zmian rozwojowych. Część teoretyczną kończą rozważania w rozdziale 5 na temat roli nauczyciela w procesie aktywizowania i integrowania wiedzy osobistej dziecka z wiedzą szkolną. Zawarte w nim treści odnoszą się do funkcji i kompetencji nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej związanych z tworzeniem warunków do rozbudzania ciekawości dziecka i wywoływaniem jego przeżyć i emocji, istotnych w konstruowaniu przez nie wiedzy. W rozdziale tym poruszono również kwestię języka w procesie komunikacji dydaktycznej jako narzędzia ekspresji wiedzy osobistej dziecka. Problem aktywizowania i wykorzystywania wiedzy osobistej dziecka powiązano z indywidualnymi ideologiami nauczycieli.Część druga opracowania ma charakter badawczy, obejmuje trzy rozdziały. W rozdziale 6 przestawiono metodologiczne założenia badań zgodnie z zarysowaną wcześniej ich koncepcją. Rozdział 7 zawiera analizę i interpretację danych uzyskanych z wywiadów otwartych przeprowadzonych z nauczycielami wczesnej edukacji. Każdy z wyodrębnionych sposobów rozumienia i doświadczania cech, źródeł i warunków posługiwania się wiedzą osobistą przez dziecko, jak również jej wykorzystywania w procesie kształcenia przez respondentów został opisany i zobrazowany ich wypowiedziami. W celu ukazania fenomenu wiedzy osobistej w świadomości nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej dokonano także analizy kilku wywiadów jako całości. Ostatni rozdział obejmuje analizę sytuacji edukacyjnych występujących w ramach zajęć zintegrowanych prowadzonych przez badanych w naturalnym ich przebiegu pod kątem aktywizowania i integrowania wiedzy osobistej dziecka z wiedzą szkolną. W trakcie opisu wyników badań przytoczono sytuacje dydaktyczne z zajęć zintegrowanych, reprezentujące określone sposoby podejścia do wiedzy osobistej dziecka w praktyce szkolnej. Analizie poddano przypadki konkretnych zajęć jako całości, odzwierciedlające różne podejścia nauczycieli do wiedzy osobistej dzieci. Syntezę wyników badań stanowi próba zestawienia uzyskanego obrazu wiedzy osobistej dziecka w świadomości badanych z rzeczywiście podejmowanymi przez nich na zajęciach działaniami w zakresie aktywizowania i wykorzystywania wiedzy osobistej w praktyce.

CZĘŚĆ I. TEORETYCZNA * * Rozdział 1 * Edukacja człowieka w perspektywie transformacji kulturowej w dobie ponowoczesnościá * Wprowadzenieá * 1.1. Postrzeganie człowieka w perspektywie postmodernistycznejá * 1.2. Szanse i zagrożenia dla rozwoju i edukacji człowieka w dobie ponowoczesnościá * 1.3. Społeczno-polityczny kontekst edukacjiá * 1.4. Szkoła wobec cech rzeczywistości ponowoczesnejá * Podsumowanieá * * Rozdział 2 * Wiedza osobista jako kategoria pojęciowa w rozważaniach i badaniach nad edukacją małego dzieckaá * Wprowadzenieá * 2.1. W kierunku redefinicji pojęcia i funkcji wiedzyá * 2.2. Wokół pojęcia i źródeł wiedzy osobistejá * 2.3. Wiedza osobista versus wiedza szkolnaá á * 2.4. Językowe determinanty wiedzy potocznejá á * 2.4.1. Pojęcia potoczne a pojęcia naukoweá * 2.4.2. Język i mowa potocznaá * 2.5. Komunikacja dydaktyczna w kontekście konstruowania wiedzy dzieckaá * Podsumowanieá * * Rozdział 3 * Wiedza osobista dziecka w kontekście wybranych paradygmatów edukacji małego dzieckaá * Wprowadzenieá * 3.1. Wiedza dziecka w świetle orientacji funkcjonalno-behawiorystycznejá * 3.2. Konstruktywizm jako perspektywa teoretyczna w refleksji i badaniach nad wiedzą dziecka * 3.2.1. Kierunki rekonstrukcji opartego na konstruktywizmie poznawczo-rozwojowym Jeana Piageta nurtu myślenia o rozwoju poznawczym uczniaá * 3.2.2. Wiedza dziecka w kontekście społeczno-kulturowej teorii poznania Lwa S. Wygotskiego * 3.2.3. Socjokulturowa koncepcja Jerome’a Brunera jako perspektywa dla współczesnych badań nad wiedzą dziecka * 3.3. Wiedza osobista dziecka w ujęciu kognitywistycznymá * Podsumowanieá * Rozdział 4 * Wymiar i jakość codziennych doświadczeń dziecka we współczesnej przestrzeni życia i edukacji a jego wiedza osobista * Wprowadzenieá * 4.1. Uczenie się przez doświadczenie i uczenie się z doświadczeń – wybrane koncepcje * 4.2. Aktywność poznawcza dziecka jako źródło zmian rozwojowych i doświadczeńá * 4.3. Społeczno-kulturowe warunki zmian rozwojowych i wiedzy osobistej dziecka – wybrane koncepcjeá * 4.4. Przestrzenie nabywania wiedzy i doświadczeń przez dziecko we współczesnej rzeczywistościá * Podsumowanieá * Rozdział 5 * Nauczyciel wobec wiedzy osobistej dzieckaá * Wprowadzenieá * 5.1. Edukacja w kontekście potrzeb i możliwości dziecka w młodszym wieku szkolnym – w stronę nowych osiągnięć psychologii rozwojowejá * 5.2. Ewolucja funkcji nauczyciela we wprowadzaniu dziecka w świat wiedzyá * 5.3. Kompetencje nauczyciela jako warunek zmiany praktyki edukacyjnej w zakresie podejścia do wiedzy osobistej dziecka * 5.4. Rozbudzanie ciekawości dziecka jako stymulatora wiedzy osobistejá * 5.5. Rola przeżyć i emocji w procesie dochodzenia do wiedzy – język jako narzędzie ekspresji wiedzy osobistejá * 5.6. Wiedza osobista dziecka w kontekście osobistych teorii nauczycieliá * Podsumowanieá * * CZĘŚĆ II. BADAWCZA * * Rozdział 6 * Ustalenia metodologiczneá * 6.1. Uzasadnienie wyboru modelu badań jakościowych * 6.2. Uzasadnienie wyboru paradygmatu interpretatywnego w badaniach nad nauczycielskim rozumieniem i wykorzystaniem w praktyce wiedzy osobistej dziecka * 6.3. Perspektywa fenomenograficzna w badaniach nad wiedzą osobistą dziecka w świadomości nauczycieliá * 6.4. Przedmiot i cele badańá * 6.5. Problemy badawczeá * 6.6. Metody badawczeá * 6.6.1. Wywiad otwarty jako metoda gromadzenia danychá * 6.6.2. Analiza treści protokołów zajęć zintegrowanychá * 6.7. Charakterystyka badanej grupyá * 6.8. Przygotowanie danych do analizy i założenia dotyczące analizy wyników badań własnychá * * Rozdział 7 * Wiedza osobista dziecka w refleksji nauczycielskiej – rezultaty badań własnychá * 7.1. Rozumienie pojęcia wiedzy osobistej dzieckaá * 7.2. Cechy formalne i strukturalne wiedzy osobistej dzieckaá * 7.2.1. Bogactwo/ubóstwo treściowe wiedzy osobistej dzieckaá * 7.2.2. Złożoność – globalność/zróżnicowanie treści wiedzy osobistej dzieckaá * 7.2.3. Konkretność/ogólność wiedzy osobistej dziecka * 7.2.4. Dezintegracja/integracja wiedzy osobistej dzieckaá * 7.2.5. Rozbieżność/zgodność jako cecha wiedzy osobistej dzieckaá * 7.2.6. Nieadekwatność/adekwatnośćá * 7.2.7. Zamkniętość/otwartość wiedzy osobistejá * 7.2.8. Statyczność/dynamiczność wiedzy osobistej dzieckaá * 7.2.9. Obiektywizm/subiektywizm wiedzy osobistej dzieckaá * 7.2.10. Linearność/brak linearności wiedzyá * 7.3. Źródła wiedzy i rola środowiska społecznego w tworzeniu warunków sprzyjających nabywaniu wiedzy osobistej przez dzieckoá * 7.4. Warunki i proces posługiwania się wiedzą osobistą przez dzieckoá * 7.4.1. Funkcjonalność/dysfunkcjonalność wiedzyá * 7.4.2. Ocena stosunku dziecka do własnej wiedzyá * 7.4.3. Symetryczność/asymetryczność wiedzy osobistej dziecka względem wiedzy nauczycielaá * 7.5. Deklarowane postawy nauczycielek wobec wiedzy osobistej dzieci w praktyce * 7.5.1. Akceptacja wiedzy osobistej dzieckaá * 7.5.2. Postawy quasi-akceptujące wiedzę osobistą dzieciá * 7.6. Wiedza osobista dziecka w świadomości nauczycielek – analiza przypadkówá * 7.6.1. Przypadek 1 – wiedza osobista dziecka jako dydaktycznie niepożądana * 7.6.2. Przypadek 2 – wiedza osobista dziecka jako dydaktycznie niekoniecznaá * 7.6.3. Przypadek 3 – wiedza osobista dziecka jako dydaktycznie niezbędna * 7.7. Wiedza osobista dziecka w refleksji nauczycieli – próba syntezyá * Rozdział 8 * Wiedza osobista dziecka w praktyce szkolnej – analiza wyników badań * 8.1. Uzasadnienie wyboru sytuacji dydaktycznych jako jednostek analizy jakościowej w protokołach zajęćá * 8.2. Zadania dydaktyczne jako narzędzia dokonywania zmian w wiedzy uczniaá * 8.3. Kategorie opisu sposobów podejścia nauczycielek do wiedzy osobistej dziecka w praktyce * 8.4. Wyniki analizy wybranych protokołów zajęćá * 8.4.1. Przypadek 1 – brak zaufania ze strony nauczycielki do wiedzy osobistej dziecka * 8.4.2. Przypadek 2 – pozorne zaufanie nauczycielki do wiedzy osobistej dziecka * 8.4.3. Przypadek 3 – zaufanie nauczycielki do wiedzy osobistej dzieckaá * 8.5. Wiedza osobista dziecka w praktyce szkolnej – próba syntezy * 8.6. Od deklaracji do praktycznych działań nauczycielek – dyskusja wynikówá * * Zakończenieá * Aneksyá * Bibliografiaá * Wykaz tabel i schematówá * Summaryá *