Prezentowana książka, bazując na dorobku metodologicznym i koncepcyjnym światowej geografii społecznej, ma za zadanie przedstawić sytuację w Polsce - pierwszych dziesięcioleci 21 wieku. Celem autora jest, na tle uwarunkowań historycznych i "historii współczesnej", pokazanie wymiaru przestrzennego podstawowych procesów i zjawisk politycznych, gospodarczych i społecznych kształtujących obraz i strukturę współczesnego społeczeństwa polskiego. Przyjęto założenie, że książka będzie miała charakter syntezy merytorycznej badań nad zróżnicowaniami społeczno-przestrzennymi prowadzonymi w Polsce przez geografów, socjologów, politologów, urbanistów i planistów przestrzennych. Zamierzeniem jest, aby była to synteza stanu wiedzy na temat zróżnicowań społeczno przestrzennych naszego kraju oraz aktualnej metodologii badań. Głównym celem koncepcyjnym książki jest dostarczenie charakterystycznej dla nauk geograficznych odpowiedzi na generalne pytanie, gdzie w przestrzeni? Podjęta będzie również próba znalezienia odpowiedzi na pytania, - dlaczego występują zróżnicowania przestrzenne i jaka jest ich geneza?

1. Wstęp * 1.1. Co zawiera prezentowana książka? * 1.2. Podstawowe źródła o geografii społecznej Polski * Rekomendowana literatura uzupełniająca * 2. Geografia społeczna i jej miejsce wśród pokrewnych dyscyplin * 2.1. Orientacje badawcze w geografii społecznej * 2.2. Geografia społeczna w Polsce * 2.2.1. Uwarunkowania polityczno-społeczne * 2.2.2. Geografia społeczna miast a geografia społeczna * 2.2.3. Przestrzenne wymiary zjawisk i problemów społecznych * 2.2.4. Wymiar aplikacyjny geografii społecznej miast * Rekomendowana literatura uzupełniająca * 3. Historyczne uwarunkowania zróżnicowań społeczno-przestrzennych * 3.1. Geografia społeczna odrodzonej II Rzeczypospolitej Polskiej * 3.1.1. Problemy społeczno-gospodarcze w badaniach geograficznych * 3.1.2. Zróżnicowania etniczne i wyznaniowe * 3.1.3. Procesy urbanizacji * 3.1.4. Procesy konsolidacji społecznej * 3.2. Druga wojna światowa i jej konsekwencje * 3.2.1. Straty ludnościowe, migracje przymusowe * 3.2.2. Przesunięcia terytorialne w trakcie i po drugiej wojnie światowej * 3.2.3. Kształtowanie struktury społeczno-przestrzennej w nowych granicach * 3.2.4. Ujednolicenie narodowościowe * Rekomendowana literatura uzupełniająca * 4. Założenia koncepcyjne i ideologiczne modernizacji kraju * 4.1. Koncepcje i teorie modernizacyjne a koncepcje centrum–peryferie * 4.1.1. Teorie modernizacji * 4.2. Wymiary modernizacji w przestrzeni * 4.2.1. Modernizacja w stylu komunistycznym * 4.2.2. Polityka zagospodarowania przestrzennego jako narzędzie modernizacji * 4.2.3. Urbanizacja jako element modernizacji społeczeństwa polskiego * 4.2.4. Uprzemysłowienie jako narzędzie zmiany struktury społeczno-przestrzennej * 4.3. Współczesne koncepcje modernizacji rozwoju społeczno-gospodarczego kraju * 4.3.1. Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju * Rekomendowana literatura uzupełniająca * 5. Zróżnicowania demograficzne w przestrzeni kraju i ich uwarunkowania społeczne * 5.1. Koncepcje wyjaśniające procesy demograficzno-społeczne * 5.1.1. Teoria przejścia demograficznego * 5.1.2. Koncepcje wyjaśniające migracje międzynarodowe * 5.1.3. Polityka ludnościowa a polityka społeczna * 5.2. Rozmieszczenie, struktura i dynamika zamian ludnościowych * 5.2.1. Zmiany gęstości zaludnienia * 5.2.2. Przyrost naturalny * 5.2.3. Starzenie się społeczeństwa, umieralność i długość trwania życia * 5.3. Miejsce migracji w kształtowaniu współczesnej struktury zróżnicowań społeczno- przestrzennych * 5.3.1. Migracje wewnętrzne * 5.3.2. Migracje międzynarodowe * 5.4. Specyfika regionalnych i ludnościowych obszarów problemowych * 5.4.1. Współczesne ludnościowe obszary problemowe * Rekomendowana literatura uzupełniająca * 6. Ekonomiczne wymiary modernizacji w przestrzeni kraju * 6.1. Zróżnicowania przestrzenne w zakresie dochodu narodowego * 6.2. Zróżnicowanie przestrzenne w zakresie lokalnego wskaźnika rozwoju społecznego * 6.3. Zróżnicowania dochodowe ludności Polski * 6.4. Zagadnienie wykluczenia społecznego i ubóstwa * 6.5. Ekonomiczne obszary problemowe * Rekomendowana literatura uzupełniająca * 7. Zróżnicowania etniczne i wyznaniowe * 7.1. Ewolucja współczesnych zróżnicowań narodowościowych i etnicznych * 7.1.1. Ślązacy * 7.1.2. Kaszubi * 7.1.3. Niemcy * 7.1.4. Ukraińcy i Łemkowie * 7.1.5. Białorusini * 7.1.6. Inne mniejszości narodowe * 7.2. Zróżnicowania wyznaniowe * Rekomendowana literatura uzupełniająca * 8. Miasta w procesie modernizacji kraju * 8.1. Przemiany miasta postsocjalistycznego w miasto neoliberalne * 8.1.1. Polaryzacja społeczeństwa miejskiego * 8.1.2. Narastanie zróżnicowań społeczno-przestrzennych * 8.2. Rozwój ludnościowy i struktura wielkościowa miast * 8.2.1. Procesy rozlewania się przestrzennego obszarów miejskich * 8.3. Współczesne problemy i wyzwania rozwojowe w procesie modernizacji * 8.3.1. Konkurencyjność i innowacyjność miast w procesie modernizacji * 8.3.2. * Przykład modernizacyjnego oddziaływania polityki spójności Unii Europejskiej * 8.3.3. Zagrożenia procesów modernizacji miast * Rekomendowana literatura uzupełniająca * 9. Podstawowe wymiary zróżnicowań społeczno-przestrzennych * 9.1. Kapitał ludzki i wykształcenie podstawą awansu cywilizacyjnego społeczeństwa polskiego * 9.1.1. Zmiany w strukturze przestrzennej poziomu wykształcenia * 9.2. Kształtowanie się nowej struktury społeczno-przestrzennej * 9.2.1. Nowe czy stare kierunki zmian * 9.2.2. Formowanie się elit i klasy średniej * 9.2.3. Od klasy robotniczej do prekariatu * 9.2.4. Specyfika obszarów wiejskich * 9.3. W kierunku kształtowania się społeczeństwa obywatelskiego * 9.3.1. Polaryzacja polityczna społeczeństwa polskiego w układzie przestrzennym * 9.4. O nowe miejsce w przestrzeni europejskiej – wyzwania modernizacji struktury społeczno-przestrzennej Polski * Rekomendowana literatura uzupełniająca * Literatura * Spis rycin * Spis tabel