Najlepszy podręcznik wprowadzający w problematykę psychologii stresu. Irena Heszen, ceniony ekspert w dziedzinie psychologii stresu, prowadzi nas przez krytyczny przegląd teorii stresu, analizę procesu radzenia sobie, jego efektywności, kosztów i konsekwencji. Przybliża kwestionariuszowe i alternatywne metody badania tych zagadnień, a także nowe wątki teoretyczne w badaniach nad stresem i radzeniem sobie. Treść podręcznika wzbogacona jest o bloki rozszerzające, biogramy najważniejszych postaci, wypowiedzi ekspertów. Trudniejsze problemy zilustrowano barwnymi przykładami. Naukę i utrwalanie wiedzy ułatwią pytania i problemy do dyskusji kończące każdy rozdział. Tak o stresie nie pisał jeszcze nikt. Profesor dr hab. Irena Heszen prowadziła badania naukowe jako kierownik zespołów badawczych w Akademii Medycznej w Warszawie, na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, na Uniwersytecie Warszawskim i w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej, gdzie pracuje od 2003 roku. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Psychologicznego i międzynarodowych towarzystw naukowych, między innymi, International Society for Stress and Anxiety Research STAR. Opublikowała ponad 150 prac, w tym ponad 20 książek jako autor lub redaktor. Zainteresowania naukowe Autorki obejmują problematykę psychologii stresu i radzenie sobie, a ponadto podstawy psychologii zdrowia, psychologiczne aspekty relacji lekarz-pacjent oraz duchowość z perspektywy psychologicznej. W ostatnich latach prowadzi badania nad korzystnymi stronami stresu oraz źródłami emocji pozytywnych w sytuacji stresowej i ich znaczeniem dla przebiegu radzenia sobie.

Od autora * Wprowadzenie * Rozdział 1. Co to jest stres? Od klasycznych do współczesnych koncepcji stresu * 1.1. Ujęcia stresu w koncepcjach klasycznych i współczesnych * 1.1.1. Stres jako bodziec czy jako reakcja? * 1.1.2. Relacyjne ujęcia stresu w pracach psychologów polskich * 1.2. Lazarusa i Folkman poznawczo-transakcyjny paradygmat stresu i radzenia sobie * 1.3. Ocena modelu Lazarusa i Folkman w świetle teorii psychologicznej i badań empirycznych * 1.4. Hobfolla Teoria Zachowania Zasobów COR * 1.5. Porównanie poznawczo-transakcyjnego paradygmatu stresu i radzenia sobie Lazarusa i Folkman ze środowiskowym Modelem Zachowania Zasobów Hobfolla * 1.6. W stronę emocji pozytywnych; Folkman i Moskowitz rozwinięcie modelu Lazarusa * Podsumowanie * Rozdział 2. Jak pokonujemy stres? Radzenie sobie jako specyficzna forma aktywności w sytuacji stresowej * 2.1. Historyczne ujęcia radzenia sobie * 2.2. Wokół klasycznego ujęcia Lazarusa i Folkman – radzenie sobie jako proces * 2.3. Strategie radzenia sobie i propozycje ich klasyfikacji * 2.4. Co po Lazarusie? Nowe tendencje we współczesnych badaniach nad radzeniem sobie * 2.4.1. Nowe formy radzenia sobie w ujęciach współczesnych * 2.4.2. Wymiar czasowy i proaktywne radzenie sobie * 2.4.3. Regulacja emocji; wzbudzanie emocji pozytywnych * 2.5. Uwarunkowania radzenia sobie w paradygmacie interakcyjnym * Podsumowanie * Rozdział 3. Od czego zależy zachowanie wobec stresu? Właściwości podmiotu jako wyznaczniki procesu radzenia sobie * 3.1. Styl radzenia sobie jako specyficzny wyznacznik procesu radzenia sobie * 3.1.1. Konceptualizacja stylu radzenia sobie * 3.1.2. Rodzaje stylów radzenia sobie * 3.1.3. Styl radzenia sobie jako predyktor zachowania; problem dopasowania stosowanych strategii do stylu * 3.1.4. Perspektywy badań nad stylem radzenia sobie * 3.2. Ogólne właściwości podmiotu jako wyznaczniki radzenia sobie * 3.2.1. Temperament i jego znaczenie dla radzenia sobie * 3.2.1.1. Ogólna charakterystyka temperamentu i jego związków ze zjawiskami stresu * 3.2.1.2. Temperament a radzenie sobie – badania własne * 3.2.2. Osobowościowe uwarunkowania radzenia sobie * Podsumowanie * Rozdział 4. Od czego zależy zachowanie wobec stresu? Właściwości sytuacji jako wyznaczniki procesu radzenia sobie * 4.1. Przyczyny stresu – stresory * 4.1.1. Nasilenie stresora * 4.1.2. Przebieg wydarzenia stresowego w czasie * 4.1.3. Lokalizacja stresora * 4.1.4. Kontrolowalność źródła stresu * 4.1.5. Dziedzina stresu * 4.2. Wpływ właściwości stresora na przebieg radzenia sobie * 4.2.1. Czy bodziec niewywołujący reakcji stresowej można uznać za stresor? * 4.2.2. Kontrolowalność a strategie radzenia sobie * 4.2.3. Dziedziny i rodzaje wydarzeń stresowych * Podsumowanie * Rozdział 5. Jak badamy radzenie sobie? Podejście kwestionariuszowe * 5.1. Kwestionariusze do psychologicznego badania wydarzeń stresowych i ich oceny * 5.1.1. Kwestionariusz Zmian Życiowych KZŻ * 5.1.2. Kwestionariusz Samooceny Zysków i Strat * 5.1.3. Skala Odczuwanego Stresu PSS-10 * 5.1.4. Kwestionariusz Oceny Stresu KOS * 5.2. Kwestionariusze do badania radzenia sobie * 5.2.1. Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych CISS * 5.2.2. Wielowymiarowy Inwentarz do Pomiaru Radzenia Sobie ze Stresem COPE * 5.2.3. Skala Stylu Behawioralnego MBSS i Skala Stylu Zachowania SSZ * 5.2.4. Kwestionariusz Sposobów Radzenia Sobie WCQ * 5.2.5. Kwestionariusz Reakcji na Codzienne Wydarzenia PCI * 5.2.6. Kwestionariusz Religijnego Radzenia Sobie ze Stresującym Zdarzeniem RCOPE * Podsumowanie * Rozdział 6. Jak badamy radzenie sobie? Metody alternatywne * 6.1. Iluzoryczność założeń kwestionariuszy samoopisowych * 6.1.1. Założenia dotyczące osoby badanej jako źródła informacji * 6.1.2. Założenia dotyczące kwestionariusza * 6.2. Propozycje alternatywnych metod badań w dziedzinie psychologii stresu * 6.2.1. Od danych retrospektywnych do oceny aktualnego zachowania w naturalnym środowisku badanego * 6.2.3. Ewolucja wywiadu psychologicznego źródłem postępu w badaniach nad stresem i radzeniem sobie * Podsumowanie * Rozdział 7. Czy warto podejmować wysiłki w celu przezwyciężenia stresu? Efektywność i koszty radzenia sobie * 7.1. Efektywność radzenia sobie * 7.1.1. Efektywność radzenia sobie z uwzględnieniem różnych jego znaczeń * 7.1.2. Efektywność radzenia sobie oceniana z różnych perspektyw * 7.1.3. Efektywność radzenia sobie; ogólna ocena w świetle danych empirycznych * 7.2. Koszty i opłacalność radzenia sobie * 7.3. Jak skutecznie radzić sobie ze stresem? * Podsumowanie * Rozdział 8. Jak radzimy sobie ze stresem spowodowanym przez chorobę? * 8.1. Ogólna charakterystyka psychologiczna zmian w sytuacji człowieka w następstwie choroby – choroba jako źródło stresu * 8.2. Odzwierciedlenie choroby w procesach emocjonalnych i poznawczych * 8.2.1. Emocjonalne ustosunkowanie się do choroby i związanej z nią sytuacji * 8.2.2. Poznawcze odzwierciedlenie choroby – obraz własnej choroby i jego komponenty * 8.3. Zachowanie wobec własnej choroby i jego organizacja * 8.3.1. Radzenie sobie z emocjami * 8.3.1.1. Reakcja zaprzeczania chorobie * 8.3.1.2. Adaptacja poznawcza do zagrażających wydarzeń * 8.3.1.3. Ekspresja jako bezpośredni sposób radzenia sobie z emocjami * 8.3.1.4. Wzbudzanie i wzmacnianie emocji pozytywnych * 8.3.2. Instrumentalne radzenie sobie z chorobą: choroba jako zadanie * 8.4. Emocje a instrumentalne radzenie sobie z chorobą * 8.5. Różnice indywidualne w radzeniu sobie z chorobą; rola indywidualnego stylu radzenia sobie * Podsumowanie * Rozdział 9. Stres a zdrowie; negatywne skutki przewlekłego i poważnego stresu * 9.1. Stres, choroba i radzenie sobie – wzajemne związki * 9.2. Stres i emocje jako czynniki ryzyka zaburzeń w biopsychospołecznym modelu zdrowia i choroby * 9.3. Powstawanie chorób i dysfunkcji somatycznych w świetle badań nad psychologią stresu, prowadzonych w warunkach naturalnych * 9.3.1. Wydarzenia stresowe i ich subiektywne odzwierciedlenie a powstawanie i przebieg chorób * 9.3.2. Właściwości indywidualne stanowiące ryzyko zdrowotne w kontekście badań nad psychologią stresu * 9.4. Badania laboratoryjne nad zdrowotnymi skutkami stresu jako źródło wyjaśnień przyczynowo-skutkowych * Podsumowanie * Rozdział 10. Bezpośrednie i odległe korzyści ze stresu * 10.1. Proces i wynik radzenia sobie jako źródła korzyści ze stresujących wydarzeń życiowych * 10.2. Uwarunkowania odnoszenia korzyści z wydarzenia stresowego * 10.2.1. Czynniki tworzące kontekst radzenia sobie * 10.2.2. Właściwości indywidualne i konstelacje osobowościowe * 10.3. Rozwój osobisty jako odległe następstwo radzenia sobie z wydarzeniami stresowymi * 10.3.1. Teoria dezintegracji pozytywnej * 10.3.2. Wyzwanie-odporność psychiczna-wykorzystanie zasobów jako podstawowe składowe odzyskiwania zdrowia po traumie * 10.3.3. Wzrost potraumatyczny * Podsumowanie * Zakończenie * Wykaz testów psychologicznych * Bibliografia * Indeks nazwisk * Indeks rzeczowy