Inspiracją dla przygotowania niniejszej publikacji była potrzeba kompleksowego spojrzenia na zarządzanie finansami banków w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu społeczno-gospodarczym, w którym cyklicznie występują kryzysy (m.in. globalny kryzys finansowy, GFC 2007+), a także mogą mieć miejsce zdarzenia ekstremalne, znacząco wpływające na procesy gospodarcze i społeczne. Praca składa się z pięciu rozdziałów. W rozdziale 1 przedstawiono rolę banków jako pośredników finansowych wraz z zarysowaniem zmian, jakie miały miejsce w sektorze bankowym i jego otoczeniu w ostatnich dziesięcioleciach, oraz związanych z tym konsekwencji. Zaprezentowano wybrane uwarunkowania zewnętrzne w działalności banków, w tym prawne aspekty funkcjonowania banków i sprawowania nadzoru nad ich działalnością oraz rolę nowych technologii i relacje z klientami. Dla pełnego obrazu czynników determinujących działalność banków ujęto także wybrane uwarunkowania wewnętrzne, wśród których znalazły się: cele działalności bankowej, organizacja ich działalności oraz ewoluujące modele biznesowe. Rozdział 2 dotyczy sprawozdań finansowych banku jako podstawowego źródła informacji o jego działalności wykorzystywanego w zarządzaniu finansowym. Po przedstawieniu ogólnych zasad ich konstrukcji zaprezentowano zasady ich interpretacji. Ten rodzaj sprawozdań ma znaczenie dla kształtowania relacji z otoczeniem. Kolejnym poruszanym w tym rozdziale zagadnieniem są sprawozdania zarządcze, których zakres i kształt zależą wyłącznie od banku; dla menedżerów są one podstawą do podejmowania decyzji. W odniesieniu do obu typów sprawozdań przedstawiono możliwości wykorzystania nowych technologii. Rozdział 3 jest poświęcony efektywności działalności banków. Przedstawiono w nim różnorodne metody służące do pomiaru i zarządzania efektywnością, ze wskazaniem możliwości ich zastosowania. Punktem wyjścia są najprostsze metody wskaźnikowe. Następnie omówiono popularne metody pomiaru wartości dodanej (SVA, EVA), przedstawiając związane z nimi sposoby wyznaczania kosztu kapitału własnego. Istotną część rozdziału stanowią rozważania poświęcone ocenie efektywności transakcji, która stwarza podstawę do mierzenia dokonań banku w trzech wymiarach: produktów, klientów i jednostek organizacyjnych. Przestawiono także zmiany w sposobie zarządzania efektywnością banku w dobie gospodarki cyfrowej. W rozdziale 4 skoncentrowano się na zarządzaniu ryzykiem bankowym. Po podaniu podstawowych definicji zaprezentowano najczęściej występujące w literaturze klasyfikacje ryzyka bankowego wraz z syntetyczną charakterystyką wyodrębnionych jego rodzajów. Ze względu na to, że dużą rolę w zarządzaniu ryzykiem odgrywają regulacje nadzorcze, zostały one omówione przed metodami pomiaru ryzyka bankowego. Ważne dla zarządzania bankiem i sprawowania nad nim nadzoru są regulacje bazylejskie, którym poświęcono najwięcej uwagi spośród wybranych regulacji nadzorczych. Prezentację metod pomiaru ryzyka bankowego przeprowadzono dwutorowo. Z jednej strony przedstawiono znane od lat metody jego pomiaru (np. credit scoring, wewnętrzne ratingi ryzyka, luka płynności, modele wartości zagrożonej VaR), zaś z drugiej - zarysowano możliwości zastosowania technik AI/MLw zarządzaniu ryzykiem. Rozdział 5 dotyczy zarządzania kapitałem bankowym oraz zintegrowanego zarządzania efektywnością, ryzykiem i kapitałem (modele RORAC i RAROC). Jego ważnym elementem jest klasyfikacja kapitałów, które w literaturze są różnie postrzegane. Wyjaśniono sprzeczność interesów pomiędzy bankiem a władzami nadzorczymi: bank chciałby utrzymywać jak najmniej kapitałów ze względu na ich koszt, a władze nadzorcze oczekują "bezpiecznego" ich poziomu. Duży nacisk położono na znaczenie kapitału ekonomicznego. W kwestii zarządzania kapitałem odniesiono się do hierarchizacji ważności poszczególnych rodzajów kapitałów w działalności bankowej i wynikających stąd wniosków dla celów zarządzania.

Wstęp * 1. Uwarunkowania zarządzania finansowego * 1.1. Banki jako pośrednicy finansowi i ich otoczenie * 1.2. Wybrane uwarunkowania zewnętrzne * 1.2.1. Sieć bezpieczeństwa finansowego i regulacje * 1.2.2. Nowe technologie i ich znaczenie * 1.2.3. Relacje z klientami * 1.3. Wybrane uwarunkowania wewnętrzne * 1.3.1. Cele działalności bankowej * 1.3.2. Struktura organizacyjna banków * 1.3.3. Modele biznesowe banków i ich ewolucja * 2. Sprawozdania finansowe banku * 2.1. Ogólne zasady konstrukcji sprawozdań finansowych * 2.2. Sprawozdania udostępniane szerokiej publiczności * 2.2.1. Sprawozdanie z sytuacji finansowej * 2.2.2. Rachunek zysków i strat * 2.2.3. Pozostałe sprawozdania finansowe * 2.3. Sprawozdania zarządcze * 2.4. Raporty finansowe a cyfryzacja * 3. Ocena efektywności * 3.1. Zakres oceny efektywności * 3.2. Wskaźniki finansowe * 3.3. Model ROE * 3.4. Metody wartości dodanej * 3.4.1. Ogólne założenia metod wartości dodanej * 3.4.2. SVA a EVA * 3.4.3. Zasady szacowania EVA * 3.5. Ocena efektywności transakcji * 3.5.1. Kalkulacja nadwyżki odsetkowej * 3.5.2. Kalkulacja kosztu jednostkowego * 3.5.3. Pozostałe składniki marży * 3.6. Zarządzanie efektywnością * 4. Ocena ryzyka * 4.1. Podstawowe definicje i klasyfikacja * 4.2. Ramy regulacyjne * 4.3. Metody pomiaru ryzyka bankowego * 4.3.1. Ryzyko kredytowe * 4.3.2. Ryzyko struktury aktywów i pasywów * 4.3.3. Ryzyko rynkowe * 4.3.4. Ryzyko operacyjne * 4.4. Modele wartości zagrożonej (VaR) * 4.4.1. Modele VaR dla ryzyka rynkowego * 4.4.2. Modele VaR dla ryzyka kredytowego * 4.4.3. Modele VaR dla ryzyka operacyjnego * 4.5. Zarządzanie ryzykiem * 5. Kapitały i zintegrowane zarządzanie finansami banku * 5.1. Kapitały własne banku * 5.2. Kapitał regulacyjny * 5.3. Kapitał ekonomiczny * 5.4. Alokacja kapitału * 5.5. Zarządzanie kapitałem * 5.6. Zintegrowane zarządzanie efektywnością i ryzykiem * Podsumowanie